Thoái hóa hoàng điểm tuổi già (AMD hoặc ARMD)

Mất thị lực trung tâm xảy ra qua nhiều năm, không đau và hầu hết bệnh nhân duy trì thị lực đủ tốt để đọc và lái xe. Điểm mù trung tâm thường xuất hiện muộn và đôi khi có thể trở nên trầm trọng. Các triệu chứng thường là hai mắt.

Các triệu chứng võng mạc bao gồm:

• Sự thay đổi trong biểu mô sắc tố võng mạc

• Drusen

• Teo hắc võng mạc

Mất thị lực nhanh, thường là vài ngày đến vài tuần, là điển hình của AMD thể ướt. Triệu chứng đầu tiên thường là sự biến dạng thị giác, chẳng hạn như điểm mù trung tâm hoặc nhìn méo hình. Thị lực ngoại vi và sắc giác thường không bị ảnh hưởng; tuy nhiên, bệnh nhân có thể bị mù (< 20/200) ở mắt bị ảnh hưởng, đặc biệt nếu AMD không được điều trị. AMD thể ướt thường ảnh hưởng đến một bên mắt mỗi lần; do đó, các triệu chứng của AMD thể ướt thường là một bên.

Các triệu chứng võng mạc bao gồm:

• Dịch dưới võng mạc ở dưới dạng một vùng võng mạc gồ lên khu trú

• Phù võng mạc

• Vùng dưới hoàng điểm chuyển thành màu xanh xám

• Xuất tiết ở trong hoặc xung quanh hoàng điểm

• Bong biểu mô sắc tố võng mạc (có thể nhìn thấy như là một vùng võng mạc gồ lên)

• Xuất huyết dưới võng mạc trong hoặc xung quanh hoàng điểm

Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi (Khô, trung gian với Drusen)

Hình ảnh

PAUL PARKER/SCIENCE PHOTO LIBRARY

Không có cách nào để đảo ngược tổn thương do AMD thể khô. Bệnh nhân có nhiều drusen, thay đổi sắc tố, và/hoặc teo hình bản đồ có thể giảm 25% nguy cơ tiến triển AMD nặng bằng cách bổ sung hàng ngày:

• Kẽm ô xít 80 mg

• Đồng 2 mg

• Vitamin C 500 mg

• Đơn vị vitamin E 400 IU

• Lutein 10 mg/zeaxanthin 2 mg (hoặc beta-carotene 15 mg hoặc vitamin A 28.000 đơn vị cho những bệnh nhân không hút thuốc)

Ở những người đã hoặc đang hút thuốc, beta-carotene có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Việc thay thế beta-carotene bằng lutein cộng với zeaxanthin đã được chứng minh là có hiệu quả tương đương (1). Vì vậy, nên bổ sung lutein và zeaxanthin ở người đã hoặc đang hút thuốc. Beta-carotene làm vàng da ở một số bệnh nhân. Thành phần kẽm của những chất bổ sung này làm tăng nguy cơ nhập viện vì rối loạn đường sinh dục. Giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch cũng như thường xuyên ăn thực phẩm giàu các axit béo omega-3 và rau lá có màu đậm có thể giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh; tuy nhiên, các thử nghiệm lớn gần đây đã không cho thấy việc bổ sung axit béo omega-3 có thể làm giảm sự tiến triển của bệnh.

Bệnh nhân bị AMD thể ướt đơn độc nên bổ sung các chất dinh dưỡng hàng ngày được khuyên dùng cho AMD khô để giảm nguy cơ bị mất thị lực do AMD gây ra ở mắt kia. Lựa chọn các phương pháp điều trị khác phụ thuộc vào kích cỡ, vị trí, và kiểu tân mạch. Tiêm nội nhãn của thuốc ức chế VEGF (thường là ranibizumab, bevacizumab, hoặc aflibercept) có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mất thị lực và có thể giúp khôi phục thị lực gần ở 1/3 số bệnh nhân. Gần đây, một hệ thống phân phối cổng có thể cấy ghép cho ranibizumab đã có sẵn để điều trị AMD ướt (2). Đây là phương pháp cấy ghép mắt vĩnh viễn có thể bơm lại được bằng phẫu thuật, liên tục đưa ranibizumab vào thủy tinh thể và có thể được làm đầy lại nhiều lần.

Vào năm 2020, đã có sẵn brolucizumab chiết xuất từ để điều trị AMD thể ướt (3); tuy nhiên, các báo cáo ban đầu (4) cho thấy tỷ lệ các tác dụng ngoại ý với thuốc này cao hơn so với các thuốc tiêm kháng VEGF nội nhãn khác, bao gồm cả viêm nội nhãn, tắc động mạch võng mạc, và viêm mạch máu.

Trong một tập hợp nhỏ các bệnh nhân, laze quang đông điều trị tân mạch ngoài hoàng điểm giúp ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực trầm trọng. Laze quang đông, cũng giúp điều trị trong những trường hợp cụ thể. Corticosteroid (ví dụ triamcinolone) đôi khi được tiêm vào mắt cùng với thuốc chống VEGF. Các phương pháp điều trị khác, bao gồm liệu pháp nhiệt xuyên đồng tử phẫu thuật dưới võng mạc, và phẫu thuật chuyển vị hoàng điểm ít khi được sử dụng.

1. 1. Age-Related Eye Disease Study 2 Research Group: Lutein + zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: The age-related eye disease study 2 (AREDS2) randomized clinical trial. JAMA 309(19):2005-2015, 2013. doi: 10.1001/jama.2013.4997. Clarification and additional information. JAMA 310 (2): 208, 2013. doi: 10.1001 / jama.2013.6403

2. 2. Holekamp NM, Campochiaro PA, Chang MA, all Archway Investigators: Archway randomized phase 3 trial of the port delivery system with ranibizumab for neovascular age-related macular degeneration. Ophthalmology S0161-6420(21)00734-X, 2021

3. 3. Dugel PU, Koh A, Ogura Y, HAWK and HARRIER Study Investigators: HAWK and HARRIER: Phase 3, multicenter, randomized, double-masked trials of brolucizumab for neovascular age-related macular degeneration. Ophthalmology 127(1): 72-84, 2020. doi: 10.1016/j.ophtha.2019.04.017

4. 4. Haug SJ, Hien DL, Uludag G, et al: Retinal arterial occlusive vasculitis following intravitreal brolucizumab administration. Am J Ophthalmol Case Rep 18:100680, 2020. doi: 10.1016/j.ajoc.2020.100680

Đối với bệnh nhân mất thị lực trung tâm, cần sử dụng các thiết bị trợ thị như kính lúp, kính đọc sách công suất cao, màn hình máy tính lớn và kính thiên văn. Ngoài ra, một số loại phần mềm nhất định có thể hiển thị dữ liệu máy tính bằng bản in lớn hoặc đọc to dữ liệu bằng tiếng nói tổng hợp. Tư vấn khiếm thị.