Xơ cứng động mạch không do xơ vữa là xơ hóa liên quan đến tuổi ở động mạch chủ và các nhánh chính của nó.
(Xem thêm Xơ vữa động mạch.)
Xơ cứng động mạch là một thuật ngữ chung cho một số rối loạn gây dày lên và mất độ đàn hồi của thành động mạch.
Xơ vữa động mạch, hình thái phổ biến nhất, cũng là hình thái nghiêm trọng nhất trên lâm sàng vì gây ra bệnh động mạch vành và bệnh mạch máu não. Bệnh lý xơ vữa được đặc trưng bởi mảng xơ vữa, là tổn thương mạch máu tạo bởi lipid, các tế bào viêm và tế bào cơ trơn, chất nền mô liên kết và có thể có huyết khối ở các giai đoạn tổ chức hóa khác nhau lẫn lắng đọng canxi.
Các dạng xơ cứng động mạch không do xơ vữa bao gồm
Xơ cứng tiểu động mạch
Xơ cứng động mạch Mönckeberg
Xơ cứng động mạch không do xơ vữa làm dày lớp nội mạc, làm yếu và rách các lá chun. Lớp cơ trơn (lớp áo giữa) thiểu sản, lòng của động mạch rộng ra (trở nên giãn), dẫn đến phình mạch hoặc tách thành động mạch. Tăng huyết áp là một yếu tố chính trong xơ cứng và phình động mạch chủ. Tổn thương giãn, loét lớp áo trong có thể dẫn đến huyết khối, thuyên tác mạch hoặc tắc hoàn toàn lòng mạch.
Xơ cứng động mạch thường không có triệu chứng cho đến khi có biến chứng ở các cơ quan đích (ví dụ, phình mạch) phát triển. Nó có thể được phát hiện tình cờ trong quá trình chẩn đoán hình ảnh được thực hiện vì những lý do không liên quan.
Không có điều trị cho xơ vữa động mạch không do xơ vữa ngoài việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch điển hình tăng huyết áp, rối loạn lipid máu).
Xơ cứng tiểu động mạch
Xơ cứng tiểu động mạch xảy ra đoạn xa động mạch trên các bệnh nhân đái tháo đường hoặc tăng huyết áp.
Xơ cứng tiểu động mạch hyaline ảnh hưởng đến các động mạch nhỏ và tiểu động mạch ở bệnh nhân đái tháo đường, đặc trưng bởi dày thành mạch do hyaline, thoái hóa thành tiểu động mạch, hẹp lòng mạch dẫn đến thiếu máu lan tỏa, đặc biệt ở thận.
Xơ cứng tiểu động mạch tăng sinh thường xảy ra ở bệnh nhân tăng huyết áp; đặc trưng bởi thành mạch dày lên đồng tâm theo lớp, hẹp lòng mạch và đôi khi có lắng đọng tơ huyết và hoại tử thành động mạch (viêm tiểu động mạch hoại tử). Tăng huyết áp thúc đẩy những thay đổi này, và xơ cứng tiểu động mạch làm tăng huyết áp khó kiểm soát do tăng độ cứng tiểu động mạch và tăng sức cản ngoại vi.
Xơ cứng động mạch Mönckeberg
Xơ cứng động mạch Mönckeberg (xơ cứng vôi hóa áo giữa) gặp ở bệnh nhân > 50 tuổi; thoái hóa lớp áo giữa liên quan đến tuổi xảy ra với vôi hóa dạng vỏ và thậm chí hình thành xương trong thành động mạch. Các đoạn của động mạch có thể trở thành một ống cứng và vôi hóa mà không có hẹp lòng mạch. Chẩn đoán thường rõ ràng ngay trên phim X-quang thường quy. Ảnh hưởng trên lâm sàng của bệnh lý này chỉ là làm giảm đáng kể khả năng co của động mạch, dẫn đến huyết áp đo bị sai và cao bất thường.
© Springer Science+Business Media
Những điểm chính
Xơ cứng động mạch không do xơ vữa làm dày và mất tính đàn hồi của thành động mạch trong trường hợp không có mảng xơ vữa rõ ràng.
Có hai biến thể của xơ cứng động mạch không do xơ vữa: xơ cứng tiểu động mạch và xơ cứng động mạch Mönckeberg.
Bệnh tiểu đường, cao huyết áp và tuổi tác là những yếu tố nguy cơ cho sự phát triển của xơ vữa động mạch không do xơ vữa.