Sốt xuất huyết dengue/Hội chứng sốc sốt xuất huyết

TheoThomas M. Yuill, PhD, University of Wisconsin-Madison
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 06 2023

Sốt xuất huyết Dengue là một biến thể của nhiễm vi rút sốt xuất huyết xảy ra chủ yếu ở trẻ em < 10 tuổi sống ở những vùng lưu hành sốt xuất huyết. Sốt xuất huyết Dengue, còn được gọi là sốt xuất huyết Philippine, Thái Lan hoặc Đông Nam Á, thường có nhiễm vi rút sốt xuất huyết trước đó.

DHF là một bệnh lý miễn dịch; các phức hợp miễn dịch virus và kháng thể sốt xuất huyết kích hoạt sự giải phóng các chất trung gian co giãn mạch bằng các đại thực bào. Các trung gian làm tăng khả năng thẩm thấu của thành mạch, gây thoát mạch, biểu hiện xuất huyết, tụ máu, và thoát huyết thanh, có thể dẫn đến sự suy giảm tuần hoàn (tức hội chứng sốc dengue).

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết

DHF thường bắt đầu với cơn sốt và đau đầu đột ngột và ban đầu không thể phân biệt được với sốt dengue cổ điển. Dấu hiệu cảnh báo rằng bệnh đang tiến triển tới sốt xuất huyết nặng bao gồm

  • Đau bụng nặng và không có phản ứng

  • Nôn mửa

  • Nôn ra máu

  • Xuất huyết hoặc chảy máu lợi

  • Đi ngoài phân đen

  • Phù

  • thờ ơ, lú lẫn hoặc bồn chồn

  • Gan to, tràn dịch màng phổi, hoặc cổ trướng

  • Đánh dấu sự thay đổi nhiệt độ (từ sốt sang hạ thân nhiệt)

Suy tuần hoàn và suy đa cơ quan, được gọi là hội chứng sốc Dengue, có thể phát triển nhanh chóng từ 2 đến 6 ngày sau khi khởi phát.

Xu hướng chảy máu thể hiện như sau:

  • Thông thường như ban xuất huyết, dạng chấm, hoặc vết bầm máu ở nơi tiêm truyền

  • Đôi khi có nôn máu, đi ngoài phân đen, hoặc chảy máu cam

  • Đôi khi có biểu hiện xuất huyết dưới nhiện

Viêm phế quản phổi có hoặc không có tràn dịch màng phổi là phổ biến. Viêm cơ tim có thể xảy ra.

Tử vong thường là < 1% ở các trung tâm có kinh nghiệm nhưng nếu không thì có thể tăng lên 30%.

Chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue

  • Tiêu chuẩn lâm sàng và xét nghiệm

Nghi ngờ sốt xuất huyết Dengue ở trẻ em được Tổ chức Y tế Thế Giới xác định các tiêu chuẩn lâm sàng để chẩn đoán:

  • Sốt đột ngột kéo dài từ 2 đến 7 ngày

  • Biểu hiện xuất huyết

  • Gan to

Biểu hiện xuất huyết bao gồm ít nhất nghiệm pháp dây thắt dương tính và chấm xuất huyết, ban xuất huyết, vết bầm tím, chảy máu lợi, tiểu máu, hoặc đi ngoài phân đen. Nghiệm pháp dây thắt được thực hiện bằng cách bơm huyết áp lên giữa huyết áp tâm thu và tâm trương được giữ 15 phút. Số lượng chấm xuất huyết tạo thành trong vòng tròn đường kính 2,5 cm > 20 cho thấy sự tổn thương thành mao mạch.

Công thức máu, đông máu, nước tiểu, chức năng gan và xét nghiệm huyết thanh học. Các bất thường đông máu bao gồm

  • Giảm tiểu cầu (≤ 100.000 tiểu cầu / mcL [≤ 100 x 109/L])

  • Thời gian prothrombin (PT)

  • Thời gian hoạt hóa thromboplastin kéo dài

  • Giảm fibrinogen

  • Tăng số lượng các sản phẩm giáng hóa của fibrin

Có thể có giảm protein huyết, protein niệu nhẹ và tăng nồng độ aspartate aminotransferase (AST).

Chẩn đoán huyết thanh học có thể được thực hiện bằng xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzym bắt IgM (MAC-ELISA). Kết hợp với xét nghiệm khuếch đại RNA của vi rút sốt xuất huyết, nó có thể đưa ra chẩn đoán trong vòng 1 đến 7 ngày đầu tiên của bệnh. Xét nghiệm trung hòa giảm mảng bám (PRNT) là đặc hiệu và nhạy. Các tiêu chuẩn trong các mẫu huyết thanh giai đoạn cấp tính và giai đoạn dưỡng bệnh có thể xác định một cách đáng tin cậy tình trạng nhiễm vi rút sốt xuất huyết và có thể chỉ ra loại vi rút sốt xuất huyết cụ thể có liên quan. PRNT cần phải có vi rút sốt xuất huyết sống cho xét nghiệm và tốn nhiều công sức và tốn kém. Nhiều phòng thí nghiệm không thể thực hiện PRNT.

Bệnh nhân có các tiêu chuẩn lâm sàng được xác định bởi Tổ chức Y tế Thế Giới cộng với giảm tiểu cầu ( 100,000/mcL [≤ 100 x 109/L]) hoặc cô đặc máu (Hct tăng 20%) được cho là có bệnh (xem Vi rút Dengue: Hướng dẫn lâm sàng của Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh).

Điều trị sốt xuất huyết Dengue

  • Chăm sóc hỗ trợ

Bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue cần được điều trị tích cực để duy trì thể tích tuần hoàn. Nên tránh tình trạng giảm thể tích máu (có thể gây sốc) và mất nước (có thể gây ra hội chứng suy hô hấp cấp tính). Lượng nước tiểu và mức độ cô đặc máu có thể được sử dụng để theo dõi thể tích trong lòng mạch.

Không có thuốc kháng virut nào được chứng minh là cải thiện kết quả điều trị.

Những điểm chính

  • Sốt xuất huyết Dengue xảy ra chủ yếu ở trẻ em < 10 tuổi sống ở những vùng có bệnh sốt xuất huyết và cần nhiễm vi rút dengue trước.

  • DHF ban đầu có thể giống với bệnh sốt Dengue, nhưng những phát hiện nhất định (ví dụ: đau vùng bụng trầm trọng và không có phản ứng, nôn mửa kéo dài, nôn máu, chảy máu cam, đi ngoài phân đen) cho thấy có thể tiến triển đến bệnh sốt xuất huyết nặng.

  • Suy tuần hoàn và suy đa cơ quan, được gọi là hội chứng sốc Dengue, có thể phát triển nhanh chóng từ 2 đến 6 ngày sau khi khởi phát.

  • Chẩn đoán dựa trên tiêu chuẩn lâm sàng và xét nghiệm đặc hiệu.

  • Duy trì khối lượng tuần hoàn là rất quan trọng.

Thông tin thêm

Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.

  1. Centers for Disease Control and Prevention: Dengue Virus: For Healthcare Providers: Information on prevention, clinical presentation, diagnosis, and treatment, as well as how to distinguish COVID-19 from dengue