Dược động học là những tác động của cơ thể đối với thuốc trong suốt quá trình thuốc đi vào, ở trong và đi ra khỏi cơ thể – bao gồm các quá trình hấp thụ, sinh khả dụng, phân bố, chuyển hóa, và thải trừ.
Dược lực học, là tác động của thuốc với cơ thể, liên quan đến thụ thể liên kết, các phản ứng sau khi liên kết, và các tương tác hóa học. Dược động học của thuốc xác định thời điểm bắt đầu, khoảng thời gian và mức độ tác dụng của thuốc. Các công thức tính toán để mô tả tổng hợp tác động dược động học của hầu hết các loại thuốc (xem bảng Công thức xác định các thông số dược động học cơ bản).
Dược động học của thuốc phụ thuộc vào các yếu tố liên quan đến bệnh nhân cũng như đặc tính hóa học của thuốc. Một số yếu tố liên quan đến bệnh nhân (ví dụ như chức năng thận, đặc điểm di truyền, giới tính, tuổi) có thể được sử dụng để dự đoán các thông số dược động học trong quần thể. Ví dụ, thời gian bán hủy của một số loại thuốc, đặc biệt là những thuốc đòi hỏi cả chuyển hóa và bài tiết, có thể dài đáng kể ở người cao tuổi (xem hình So sánh kết quả dược động học của diazepam ở người trẻ tuổi [A] và người cao tuổi hơn [B]). Trên thực tế, những thay đổi sinh lý khi lão hóa ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của dược động học (xem Dược động học ở người cao tuổi và Dược động học ở trẻ em).
Các yếu tố khác liên quan đến sinh lý theo từng cá thể. Ảnh hưởng của một số yếu tố cá thể (ví dụ như suy thận, béo phì, suy gan, mất nước) có thể dự đoán được, nhưng các yếu tố khác là không cụ thể và do đó có những ảnh hưởng không thể đoán trước được. Do những khác biệt giữa các cá thể, việc sử dụng thuốc phải dựa trên đặc điểm của từng bệnh nhân – theo truyền thống, điều chỉnh liều theo kinh nghiệm cho đến khi đạt được mục tiêu điều trị. Cách tiếp cận này thường không đầy đủ vì nó có thể trì hoãn đáp ứng tối ưu hoặc gây ra những tác dụng không mong muốn.
Kiến thức về các nguyên tắc dược động học giúp các bác sĩ điều chỉnh liều dùng của thuốc chính xác và nhanh chóng hơn. Áp dụng các nguyên tắc dược động học để cá thể hóa điều trị được gọi là theo dõi nồng độ thuốc trong máu.
So sánh các thông số dược động học của diazepam giữa một nam giới trẻ (A) và một nam giới lớn tuổi (B).
Diazepam được chuyển hóa tại gan thành desmethyldiazepam thông qua các enzym P-450. Desmethyldiazepam là một chất an thần hoạt hóa, được bài tiết bởi thận. 0 = thời gian dùng thuốc. (Phỏng theo Greenblatt DJ, Allen MD, Harmatz JS, Shader RI: Diazepam disposition determinants. 27:301–312, 1980.) |
