Lichen xơ hóa là một chứng viêm da không rõ nguyên nhân, có thể tự miễn dịch, thường ảnh hưởng đến vùng sinh dục. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng và được hỗ trợ bởi sinh thiết da. Điều trị bằng corticosteroid có hoạt lực tại chỗ.
Các dấu hiệu sớm nhất là da mỏng manh, bầm tím, và đôi khi phồng rộp. Các vết thương thường gây ngứa nhẹ đến nặng. Khi lichen xơ hóa biểu hiện ở trẻ em, biểu hiện có thể bị nhầm lẫn với lạm dụng tình dục. Với thời gian, các mô liên quan trở nên teo, mỏng manh, giảm sắc tố (có thể có các vết tăng sắc tố sau viêm), nứt và vảy. Các hình thái dày sừng và xơ hóa tồn tại.
Trường hợp nặng và kéo dài gây sẹo và biến dạng hoặc mất cấu trúc sinh dục bình thường. Ở phụ nữ, méo mó này thậm chí có thể dẫn tới sự phá hủy toàn bộ môi bé và âm hộ. Ở nam giới, hẹp bao quy đầu hoặc sự kết hợp của da qui đầu tới rãnh quy đầu có thể xảy ra.
Hình ảnh này cho thấy teo, giảm sắc tố và tăng sắc tố ở môi âm hộ (trên cùng) cũng như teo và giảm sắc tố ở quy đầu dương vật (dưới) do bệnh lichen xơ cứng.
Hình ảnh do Joe Miller (trên) và Brian Hill (dưới) cung cấp thông qua Thư viện Hình ảnh Y tế Công cộng củaTrung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.
Bức ảnh này cho thấy vùng âm hộ và quanh hậu môn bị teo và giảm sắc tố.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Bức ảnh này cho thấy sẹo, teo và giải phẫu méo mó ở vùng quanh hậu môn.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Bức ảnh này cho thấy các mảng màu trắng sứ và các vùng có ban xuất huyết ở môi bé của âm hộ, cũng như có hợp nhất môi âm hộ sớm.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Hình ảnh này cho thấy các mảng màu trắng sứ, mất sắc tố của lichen xơ hóa.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Hình ảnh này cho thấy teo, giảm sắc tố và tăng sắc tố ở môi âm hộ (trên cùng) cũng như teo và giảm sắc tố ở quy đầu dương vật (dưới) do bệnh lichen xơ cứng.
Hình ảnh do Joe Miller (trên) và Brian Hill (dưới) cung cấp thông qua Thư viện Hình ảnh Y tế Công cộng củaTrung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.
Bức ảnh này cho thấy vùng âm hộ và quanh hậu môn bị teo và giảm sắc tố.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Bức ảnh này cho thấy sẹo, teo và giải phẫu méo mó ở vùng quanh hậu môn.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Bức ảnh này cho thấy các mảng màu trắng sứ và các vùng có ban xuất huyết ở môi bé của âm hộ, cũng như có hợp nhất môi âm hộ sớm.
Hình ảnh do bác sĩ E. Laurie Tolman cung cấp.
Hình ảnh này cho thấy các mảng màu trắng sứ, mất sắc tố của lichen xơ hóa.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Chẩn đoán lichen xơ hóa
Đánh giá lâm sàng
Đôi khi sinh thiết
Chẩn đoán bệnh lichen xơ cứng thường có thể dựa vào ngoại hình, đặc biệt trong những trường hợp nặng; tuy nhiên, nên thực hiện sinh thiết đối với bất kỳ bệnh da liễu vùng sinh dục nào không giải quyết được bằng liệu pháp nhẹ thông thường (ví dụ: hydrocortisone tại chỗ, thuốc chống nấm). Điều đặc biệt quan trọng là phải sinh thiết bất kỳ khu vực nào bị dày lên hoặc bị loét, vì lichen xơ cứng có liên quan đến tần suất ung thư biểu mô tế bào vảy tăng lên (1).
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Leis M, Singh A, Li C, et al: Risk of vulvar squamous cell carcinoma in lichen sclerosus and lichen planus: A systematic review. J Obstet Gynaecol Can 44(2):182–192, 2022 doi: 10.1016/j.jogc.2021.09.023
Điều trị lichen xơ hóa
Corticosteroid tại chỗ
Điều trị bệnh lichen xơ cứng bao gồm corticosteroid có hoạt lực tại chỗ (các loại thuốc cần phải được sử dụng hết sức thận trọng ở khu vực này). Bệnh thường khó chữa, do đó điều trị kéo dài và theo dõi là cần thiết.
Giám sát ung thư biểu mô tế bào vảy và rối loạn chức năng tình dục và hỗ trợ tâm lý được chỉ định.
Những điểm chính
Lichen xơ hóa có thể gây ra vết bầm tím, ngứa, hoặc phồng rộp sớm, teo và sẹo sau đó.
Xem xét chẩn đoán với bất kỳ bệnh da liễu dai dẳng.
Điều trị bằng corticosteroid tại chỗ lâu dài, có hiệu lực cao, theo dõi chặt chẽ, và hỗ trợ tình dục và tâm lý.
Nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy tăng lên.
