Tăng huyết áp được định nghĩa là huyết áp tâm thu (HA) ≥ 130 mm Hg hoặc huyết áp tâm trương ≥ 80 mm Hg hoặc đang dùng thuốc điều trị tăng huyết áp. Gần một nửa số người trưởng thành ở Hoa Kỳ bị tăng huyết áp. Nhiều người trong số này không biết rằng họ bị tăng huyết áp. Khoảng 80% số người trưởng thành bị tăng huyết áp được khuyến nghị điều trị bằng thuốc và thay đổi lối sống, nhưng chỉ khoảng 50% số người bị tăng huyết áp được điều trị (1 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Ngay cả khi dùng thuốc và thay đổi lối sống, chỉ có 26% bệnh nhân đạt được huyết áp mục tiêu (trong tầm kiểm soát) và trong số những người trưởng thành được điều trị mà huyết áp không đạt mục tiêu, gần 60% có huyết áp ≥ 140/90 mm Hg (1 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Huyết áp cao phổ biến hơn ở người lớn da đen không phải gốc Tây Ban Nha (58%) so với người da trắng không phải gốc Tây Ban Nha (49%), người lớn châu Á không phải gốc Tây Ban Nha (45%) hoặc người lớn gốc Tây Ban Nha (39% – 1 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Trong số những người được khuyến nghị dùng thuốc huyết áp và điều chỉnh lối sống, việc kiểm soát huyết áp ở người da trắng không phải gốc Tây Ban Nha (31%) cao hơn so với người lớn da đen không phải gốc Tây Ban Nha (20%), người lớn châu Á không phải gốc Tây Ban Nha (24%), hoặc người lớn gốc Tây Ban Nha (23% – 1 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Huyết áp tăng dần theo tuổi. Khoảng hai phần ba số người > 65 tuổi bị tăng huyết áp và những người có huyết áp bình thường ở tuổi 55 có 90% nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp trong đời (2 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Vì tăng huyết áp trở nên rất phổ biến khi tuổi cao, huyết áp tăng theo tuổi có vẻ như vô hại, nhưng huyết áp cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong.
Tăng huyết áp khi mang thai có những cân nhắc đặc biệt vì các biến chứng là khác nhau; tăng huyết áp phát sinh trong thai kỳ có thể tự khỏi sau khi mang thai (xem Tăng huyết áp trong thai kỳ Tăng huyết áp trong thai kỳ Các khuyến cáo liên quan đến phân loại, chẩn đoán và quản lý các chứng bệnh tăng huyết áp (bao gồm tiền sản giật) có tại Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG [ 1]). (Xem thêm Thuốc hạ áp.) Năm... đọc thêm và Tiền sản giật và sản giật Tiền sản giật và sản giật Tiền sản giật là bệnh tăng huyết áp mới khởi phát hoặc xấu đi với protein niệu sau 20 tuần thai. Chứng sản giật là cơn co giật toàn thân không giải thích được ở bệnh nhân có tiền sản giật. Chẩn... đọc thêm ).
Các loại huyết áp ở người lớn theo định nghĩa của Đại học Tim mạch Hoa Kỳ/Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (ACC/AHA) bao gồm huyết áp bình thường, tăng huyết áp, tăng huyết áp giai đoạn 1 (nhẹ) hoặc giai đoạn 2 (3 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ) (xem bảng ). Huyết áp bình thường ở trẻ sơ sinh và thanh thiếu niên Huyết áp Thăm khám trẻ khỏe nhằm hướng tới những mục tiêu sau: Tăng cường sức khoẻ Phòng ngừa bệnh thông qua tiêm chủng theo lịch và giáo dục Phát hiện và điều trị bệnh sớm Hướng dẫn cha mẹ và người... đọc thêm thấp hơn nhiều (4 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Tăng huyết áp được định nghĩa là kháng thuốc khi huyết áp vẫn cao hơn mục tiêu mặc dù đã sử dụng 3 loại thuốc hạ huyết áp khác nhau ở liều dung nạp tối đa. Bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do tim mạch cao hơn (5 Tài liệu tham khảo chung Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Tài liệu tham khảo chung
1. Million Hearts: Estimated Hypertension Prevalence, Treatment, and Control Among U.S. Adults. https://millionhearts.hhs.gov/data-reports/hypertension-prevalence.html 21 tháng 3 năm 2021. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2023 https://millionhearts.hhs.gov/data-reports/hypertension-prevalence.html
2. Vasan RS, Beiser A, Seshadri S, et al. Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: The Framingham Heart Study. JAMA 287(8):1003-1010, 2002 doi:10.1001/jama.287.8.1003
3. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: Executive Summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines [published correction appears in Hypertension. Tháng 6 năm 2018;71(6):e136-e139] [bản chỉnh sửa đã xuất bản xuất hiện trong mục Tăng huyết áp. Tháng 9 năm 2018;72(3):e33]. Hypertension 71(6):1269-1324, 2018. doi:10.1161/HYP.000000000000006
4. Flynn J.T, Kaelber DC, Baker-Smith CM, et al; Subcommittee on Screening and Management of High Blood Pressure in Children: Clinical practice guideline for screening and management of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics 140(3):e20171904, 2017.
5. Carey RM, Calhoun DA, Bakris GL, et al: Resistant hypertension: Detection, evaluation, and management: A Scientific Statement From the American Heart Association. Hypertension 72:e53–e90, 2018 doi: 10.1161/HYP.0000000000000084
Căn nguyên của tăng huyết áp
Tăng huyết áp có thể do
Nguyên phát (không có nguyên nhân cụ thể – 85% số trường hợp)
Thứ phát (một nguyên nhân được xác định)
Tăng huyết áp tiên phát
trong tăng huyết áp tiên phát huyết động và các thành phần sinh lý (ví dụ: thể tích huyết tương, hoạt động của hệ renin-angiotensin) rất biến đổi, chỉ ra rằng tăng huyết áp tiên phát không phải chỉ có một nguyên nhân đơn lẻ. Ngay cả khi có một yếu tố chịu trách nhiệm cho sự khởi phát của tăng huyết áp, chắc chắn có nhiều yếu tố khác liên quan góp phần duy trì huyết áp tăng hằng định (thuyết khảm). Ở các tiểu động mạch hệ thống, hoạt động bất thường của các bơm ion trên màng tế bào cơ trơn thành mạch có thể dẫn đến tăng trương lực thành mạch mạn tính. Di truyền cũng có thể là một nguyên nhân, nhưng cơ chế chính xác chưa rõ. Các yếu tố môi trường (ví dụ: natri trong chế độ ăn uống, căng thẳng) dường như chỉ ảnh hưởng đến những người dễ mắc bệnh di truyền ở độ tuổi trẻ hơn; tuy nhiên, ở những bệnh nhân > 65 tuổi, lượng natri cao có nhiều khả năng gây tăng huyết áp.
Tăng huyết áp thứ phát
Nguyên nhân thường gặp bao gồm
Cường aldosterol nguyên phát Cường Aldosteron tiên phát Cường aldosteron tiên phát là tăng nồng độ aldosteron do vỏ thượng thận tiết quá nhiều aldosteron (do tăng sản, u tuyến hoặc ung thư biểu mô). Các triệu chứng và dấu hiệu bao gồm yếu cơ, tình... đọc thêm (1) Tài liệu tham khảo nguyên nhân gây bệnh Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm
Bệnh nhu mô thận (ví dụ: viêm cầu thận hoặc viêm bể thận Viêm thận bể thận mạn tính Bệnh viêm thận bể thận mạn tính là tình trạng viêm mủ tiếp diễn ở thận, tình trạng này xuất hiện hầu như ở những bệnh nhân có bất thường về giải phẫu học. Triệu chứng có thể không có biểu hiện... đọc thêm mạn tính, bệnh thận đa nang, viêm thận do lupus, bệnh đường tiết niệu do tắc nghẽn Bệnh thận tắc nghẽn Bệnh thận tắc nghẽn là sự cản trở dòng tiểu bình thường do bất thường về cấu trúc hoặc chức năng, đôi khi dẫn đến rối loạn chức năng thận (bệnh thận tắc nghẽn). Bệnh thận tắc nghẽn mạn tính... đọc thêm )
Những nguyên nhân hiếm gặp khác bao gồm u tủy thượng thận u tuỷ thượng thận. U tủy thượng thận là một khối u giải phóng catecholamine của các tế bào ưa crôm nằm ở thượng thận. Nó gây tăng huyết áp dai dẳng hoặc tăng huyết áp kịch phát. Chẩn đoán là bằng cách đo các sản... đọc thêm , hội chứng Cushing Cushing Syndrome Hội chứng Cushing gồm một nhóm các triệu chứng lâm sàng gây ra bởi mức độ cao mạn tính của cortisol hoặc corticosteroid liên quan. Bệnh Cushing là hội chứng Cushing là kết quả của việc sản xuất... đọc thêm , tăng sản thượng thận bẩm sinh Tổng quan về sự tăng sản thượng thận bẩm sinh Tăng sản thượng thận bẩm sinh là một nhóm các rối loạn di truyền, mỗi đặc trưng bởi sự tổng hợp không đầy đủ của cortisol, aldosterone, hoặc cả hai. Trong các dạng phổ biến nhất, tiền chất hormone... đọc thêm , cường giáp Cường giáp Cường giáp được đặc trưng bởi tăng chuyển hóa và tăng nồng độ các hormone giáp tự do. Các triệu chứng bao gồm đánh trống ngực, mệt mỏi, giảm cân, không chịu được nhiệt, lo lắng và run. Chẩn... đọc thêm , suy giáp Suy giáp Chứng suy giáp là thiếu hụt hormone tuyến giáp. Các triệu chứng bao gồm không dung nạp lạnh, mệt mỏi và tăng cân. Các dấu hiệu có thể bao gồm vẻ mặt điển hình, giọng nói chậm khàn và da khô... đọc thêm (phù niêm), cường cận giáp nguyên phát Cường cận giáp Cường cận giáp xảy ra khi một hoặc nhiều tuyến cận giáp hoạt động quá mức, làm tăng nồng độ hormone tuyến cận giáp trong huyết thanh và dẫn đến tăng canxi máu. Bệnh nhân có thể không có triệu... đọc thêm , to cực chi Bệnh khổng lồ và bệnh to đầu chi Bệnh khổng lồ và bệnh to đầu chi là các hội chứng do tiết ra quá nhiều hormone tăng trưởng (cường hormone tăng trưởng) gần như luôn là do u tuyến của tuyến yên. Trước khi đóng kín các đầu xương... đọc thêm , hẹp eo động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ là tình trạng lòng động mạch chủ bị hẹp cục bộ dẫn đến tăng huyết áp chi trên, phì đại thất trái và nếu nặng sẽ dẫn đến rối loạn tưới máu các cơ quan trong ổ bụng và chi... đọc thêm và các hội chứng sản xuất quá mức các hormone corticoid muối nước ngoài hội chứng tăng aldosteron nguyên phát.
Uống quá nhiều rượu và sử dụng thuốc tránh thai đường uống là những nguyên nhân phổ biến gây tăng huyết áp.
Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giống giao cảm, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), corticosteroid, cocaine hoặc cam thảo có thể góp phần làm trầm trọng hơn việc kiểm soát huyết áp.
Mặc dù tăng huyết áp thường gặp ở bệnh nhân bị bệnh tiểu đường Đái tháo đường (DM) Đái tháo đường là suy giảm bài tiết insulin và nồng độ kháng insulin ngoại vi thay đổi dẫn đến tăng đường huyết. Triệu chứng sớm liên quan tới tăng glucose máu và bao gồm uống nhiều, khát nhiều... đọc thêm nhưng bệnh tiểu đường không được coi là nguyên nhân.
Tài liệu tham khảo nguyên nhân gây bệnh
1. Brown JM, Siddiqui M, Calhoun DA, et al: The unrecognized prevalence of primary aldosteronism: A cross-sectional study. Ann Intern Med 173(1):10–20, 2020 doi:10.7326/M20-0065
Sinh lý bệnh của tăng huyết áp
Vì huyết áp bằng cung lượng tim (CO) × tổng sức cản mạch máu ngoại vi (TPR), cơ chế gây bệnh bao gồm
Tăng cung lượng tim
Tăng sức cản mạch ngoại vi
Cả hai
Ở hầu hết bệnh nhân, cung lượng tim là bình thường hoặc tăng nhẹ, còn sức cản mạch ngoại vi thường tăng nhiều hơn. Dạng này là điển hình của tăng huyết áp nguyên phát và tăng huyết áp do cường aldosteron nguyên phát Cường Aldosteron tiên phát Cường aldosteron tiên phát là tăng nồng độ aldosteron do vỏ thượng thận tiết quá nhiều aldosteron (do tăng sản, u tuyến hoặc ung thư biểu mô). Các triệu chứng và dấu hiệu bao gồm yếu cơ, tình... đọc thêm , u tủy thượng thận u tuỷ thượng thận. U tủy thượng thận là một khối u giải phóng catecholamine của các tế bào ưa crôm nằm ở thượng thận. Nó gây tăng huyết áp dai dẳng hoặc tăng huyết áp kịch phát. Chẩn đoán là bằng cách đo các sản... đọc thêm , bệnh mạch thận và bệnh nhu mô thận.
Ở những bệnh nhân khác, cung lượng tim tăng lên (có thể do co những tĩnh mạch lớn), và sức cản mạch ngoại vi không tương xứng với mức độ của cung lượng tim. Sau đó, sức cản mạch ngoại vi tăng và cung lượng tim trở lại bình thường, có thể là do các cơ chế tự điều hòa. Một số rối loạn làm tăng CO (ví dụ: nhiễm độc giáp Cường giáp Cường giáp được đặc trưng bởi tăng chuyển hóa và tăng nồng độ các hormone giáp tự do. Các triệu chứng bao gồm đánh trống ngực, mệt mỏi, giảm cân, không chịu được nhiệt, lo lắng và run. Chẩn... đọc thêm , rò động-tĩnh mạch thông động tĩnh mạch Thông động tĩnh mạch là một kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch. Thông động tĩnh mạch có thể là bẩm sinh (thường xảy ra ở các mạch máu nhỏ) hoặc bị tổn thương do chấn thương (như... đọc thêm , hở van động mạch chủ Hở van động mạch chủ Hở van động mạch chủ (AR) gây ra dòng chảy ngược từ động mạch chủ vào thất trái trong thời kỳ tâm trương. Nguyên nhân do thoái hóa van tim và giãn gốc động mạch chủ (kèm theo có hoặc không hở... đọc thêm ), đặc biệt khi thể tích nhát bóp tăng lên, gây tăng huyết áp tâm thu đơn độc. Một số bệnh nhân cao tuổi có tăng huyết áp tâm thu đơn độc với cung lượng tim bình thường hoặc thấp, có thể là do sự xơ cứng động mạch chủ và các nhánh lớn của nó. Những bệnh nhân có huyết áp tâm trương cao cố định thường có giảm cung lượng tim.
Thể tích huyết tương có xu hướng giảm khi huyết áp tăng; hiếm khi thể tích huyết tương vẫn bình thường hoặc tăng. Thể tích huyết tương có xu hướng tăng trong tăng huyết áp do cường aldosteron tiên phát hoặc bệnh nhu mô thận và có thể giảm khá thấp trong tăng huyết áp do u tủy thượng thận.
Lưu lượng máu thận giảm dần khi huyết áp tâm trương tăng và xơ hóa các tiểu động mạch. GFR (mức lọc cầu thận) vẫn bình thường cho đến giai đoạn muộn của bệnh; kết quả là phân số lọc tăng lên.
Lưu lượng mạch vành, mạch não, tưới máu cơ được duy trì trừ khi có kết hợp xơ vữa nặng các mạch này.
Bất thường trong vận chuyển natri
Trong nhiều trường hợp tăng huyết áp, có sự bất thường trong việc vận chuyển natri qua màng tế bào, vì bơm natri kali (Na+, K+-ATPase) bị khiếm khuyết hoặc bị ức chế hoặc do tăng tính thấm của màng tế bào với ion natri. Kết quả là tăng natri nội bào, làm cho tế bào nhạy cảm hơn với kích thích giao cảm. Canxi được vận chuyển theo natri, do đó việc tích tụ canxi nội bào có thể là nguyên nhân của sự tăng tính nhạy cảm của tế bào. Bởi vì bơm Na+, K+-ATPase có thể bơm norepinephrine trở lại các tế bào thần kinh giao cảm (do đó bất hoạt chất dẫn truyền thần kinh này), sự ức chế cơ chế này cũng có thể làm tăng tác dụng của norepinephrine, gây tăng huyết áp. Khiếm khuyết trong vận chuyển natri có thể xảy ra ở trẻ có huyết áp bình thường nhưng có cha mẹ bị tăng huyết áp.
Hệ thống thần kinh giao cảm
Kích thích thần kinh giao cảm làm tăng huyết áp, thường nhiều hơn ở những bệnh nhân có huyết áp cao và tăng huyết áp so với những bệnh nhân có huyết áp bình thường. Mặc dù chưa biết sự phản ứng quá mức này là do hệ giao cảm hay do tế bào cơ tim hoặc tế bào cơ trơn thành mạch.
Tần số mạch khi nghỉ cao, có thể do hậu quả của sự tăng hoạt động của hệ giao cảm, là một yếu tố dự báo của tăng huyết áp.
Ở một số bệnh nhân tăng huyết áp, nồng độ catecholamine trong huyết tương khi nghỉ ngơi cao hơn bình thường.
Hệ Renin-angiotensin-aldosterone
Hệ renin-angiotensin-aldosterone giúp điều hòa thể tích tuần hoàn và do đó, điều chỉnh huyết áp. Renin, một enzyme được hình thành trong phức hợp cận cầu thận, xúc tác quá trình chuyển đổi angiotensinogen thành angiotensin I. Sản phẩm không hoạt động này bị phân cắt bởi enzyme chuyển đổi angiotensin (ACE), chủ yếu ở phổi nhưng cũng có ở thận và não, thành angiotensin II, chất co mạch mạnh, chất này cũng kích thích các trung tâm thần kinh thực vật trong não để tăng cường giải phóng giao cảm và kích thích giải phóng aldosterone và vasopressin. Aldosterone và vasopressin gây giữ muối và nước, làm tăng huyết áp. Aldosterone cũng làm tăng bài tiết kali; kali huyết tương thấp (< 3,5 mmol/L [ < 3,5 mmol/L]) làm tăng sự co mạch do sự đóng các kênh kali. Angiotensin III, hiện diện trong tuần hoàn, kích thích giải phóng aldosterone tích cực như angiotensin II nhưng có tác dụng tăng huyết áp ít hơn nhiều. Vì enzym chymase cũng chuyển angiotensin I thành angiotensin II nên các thuốc ức chế ACE không ức chế hoàn toàn quá trình sản sinh angiotensin II.
Sự bài tiết Renin được kiểm soát bởi ít nhất 4 cơ chế có tác động qua lại lẫn nhau:
Thụ thể ở mạch thận đáp ứng với các thay đổi áp lực ở thành tiểu động mạch đến
Thụ thể vết đặc phát hiện những thay đổi về tốc độ phân phối hoặc nồng độ natri clorua ở ống lượn xa
Nồng độ angiotensin trong máu có điều hòa ngược âm tính với sự bài tiết Renin
Hệ thần kinh giao cảm kích thích sự bài tiết renin qua trung gian bởi kích thích các thụ thể beta (thông qua thần kinh thận)
Angiotensin được công nhận là nguyên nhân gây tăng huyết áp do mạch thận Tăng huyết áp do bệnh lý mạch thận Tăng huyết áp do mạch thận là huyết áp tăng lên do tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ một hoặc nhiều động mạch thận hoặc nhánh của nó. Thường không có triệu chứng trừ khi bệnh kéo dài thành mạn... đọc thêm , ít nhất trong giai đoạn sớm, nhưng vai trò của cả hệ thống renin-angiotensin-aldosterone trong tăng huyết áp tiên phát chưa được chứng minh. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân có nguồn gốc châu Phi và những bệnh nhân cao tuổi bị tăng huyết áp, nồng độ renin có xu hướng thấp (1 Tài liệu tham khảo sinh bệnh học Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Bệnh nhân cao tuổi cũng có xu hướng có nồng độ angiotensin II thấp.
Tăng huyết áp do bệnh nhu mô thận mạn tính (cao huyết áp do thận) là kết quả của việc kết hợp cơ chế phụ thuộc renin và cơ chế phụ thuộc thể tích tuần hoàn. Trong hầu hết các trường hợp, sự tăng hoạt tính renin là không rõ ràng trong máu ngoại vi. Tăng huyết áp do bệnh nhu mô thận điển hình là tăng huyết áp ở mức vừa phải và nhạy cảm với cân bằng muối nước.
Sự thiếu hụt các chất gây giãn mạch
Sự thiếu các chất gây giãn mạch (ví dụ, bradykinin, oxit nitric) thường gây tăng huyết áp hơn là sự sản xuất quá mức một chất gây co mạch (ví dụ, angiotensin, norepinephrine). Giảm oxit nitric xảy ra khi lão hóa và tình trạng giảm này góp phần làm tăng độ nhạy cảm với muối (tức là, lượng muối ăn vào ít hơn sẽ làm tăng huyết áp cao hơn so với những người trẻ tuổi – 2 Tài liệu tham khảo sinh bệnh học Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Giảm oxit nitric do động mạch cứng có liên quan đến tăng huyết áp nhạy cảm với muối, tăng huyết áp tâm thu > 10 đến 20 mm Hg sau khi nạp nhiều natri (ví dụ: bữa ăn mặn).
Nếu thận không sản xuất đủ chất giãn mạch (do bệnh nhu mô thận hoặc cắt thận hai bên), huyết áp có thể tăng.
Các chất gây giãn mạch và co mạch (chủ yếu là endothelin) do các tế bào nội mô thành mạch sản xuất. Do đó, rối loạn chức năng tế bào nội mô ảnh hưởng lớn đến huyết áp.
Bệnh lý và biến chứng
Trong tăng huyết áp, những thay đổi bệnh lý không xuất hiện sớm. Tăng huyết áp nghiêm trọng hoặc kéo dài gây tổn thương các cơ quan đích (chủ yếu là hệ tim mạch, não và thận), tăng nguy cơ của
Bệnh động mạch vành Tổng quan bệnh động mạch vành Bệnh động mạch vành (CAD) bao gồm sự suy giảm lưu lượng máu qua các động mạch vành, thông thường là do các mảng xơ vữa. Biểu hiện lâm sàng bao gồm thiếu máu cơ tim thầm lặng, đau thắt ngực,... đọc thêm (CAD) và nhồi máu cơ tim Tổng quan về Hội chứng động vành Cấp tính (ACS) Các hội chứng mạch vành cấp tính do tắc nghẽn động mạch vành. Hậu quả phụ thuộc vào mức độ và vị trí của tắc nghẽn và bao gồm từ chứng đau thắt ngực không ổn định đến nhồi máu cơ tim ST không... đọc thêm (MI)
Tử vong
Cơ chế bao gồm sự hình thành và phát triển của các mảng xơ vữa Xơ vữa động mạch Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc (mảng xơ vữa) xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn. Các mảng chứa lipid, tế bào viêm, tế bào cơ trơn và mô liên kết. Các... đọc thêm trong lòng mạch. Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi sự phì đại, tăng sản và hyalin hóa của lớp áo giữa thành mạch. Những thay đổi này đặc biệt rõ ràng ở các tiểu động mạch nhỏ, đặc biệt ở mắt và thận. Ở thận, xơ vữa làm hẹp lòng tiểu động mạch, làm tăng tổng sức cản mạch ngoại vi, dẫn đến tăng huyết áp. Thêm vào đó, một khi các động mạch đã bị thu hẹp, chỉ một sự co thắt nhẹ của các cơ trơn thành mạch đã bị phì đại trước đó đều làm giảm đường kính lòng mạch đi hơn nhiều so với những động mạch bình thường. Những tác động này giải thích vì sao bệnh tăng huyết áp càng kéo dài thì các phương pháp điều trị các nguyên nhân thứ phát (ví dụ phẫu thuật mạch thận) để khôi phục lại huyết áp bình thường các kém hiệu quả.
Bởi vì sự tăng hậu gánh sẽ khiến tâm thất trái phì đại, gây rối loạn chức năng tâm trương. Tâm thất cuối cùng sẽ giãn ra, gây ra bệnh cơ tim giãn Bệnh lý cơ tim giãn Bệnh cơ tim giãn phế là rối loạn chức năng cơ tim gây ra suy tim, trong đó chức năng tâm thu thất trái rối loạn và tâm thất bị giãn ra. Các triệu chứng bao gồm khó thở, mệt mỏi, và phù ngoại... đọc thêm và suy tim do rối loạn chức năng tâm thu Suy tim (HF) Suy tim (HF) là một hội chứng rối loạn chức năng tâm thất. Suy thất trái (LV) gây khó thở và mệt mỏi và suy thất phải (RV) gây tích tụ dịch ngoại vi và tích tụ dịch trong ổ bụng; các tâm thất... đọc thêm , thường trở nên trầm trọng hơn do bệnh động mạch vành do xơ cứng động mạch. Bóc tách động mạch chủ ngực Bóc tách động mạch chủ Lóc tách động mạch chủ là sự xuất hiện dòng máu chảy qua vết rách nội mô động mạch chủ với sự phân tách lớp nội mô và áo giữa tạo ra một lòng giả (kênh giả). Vết rách nội mô có thể là tiên phát... đọc thêm thường là hậu quả của tăng huyết áp; hầu hết bệnh nhân phình động mạch chủ bụng Phình động mạch chủ bụng (AAA) Đường kính động mạch chủ bụng ≥ 3 cm thường là phình động mạch chủ bụng. Nguyên nhân do nhiều yếu tố, nhưng thường liên quan đến xơ vữa động mạch. Hầu hết phình động mạch phát triển chậm (~10%/năm)... đọc thêm đều có tăng huyết áp.
Tài liệu tham khảo sinh bệnh học
1. Williams SF, Nicholas SB, Vaziri ND, Norris KC. African Americans, hypertension and the renin angiotensin system. World J Cardiol 6(9):878-889, 2014 doi:10.4330/wjc.v6.i9.878
2. Fujiwara N, Osanai T, Kamada T, et al: Study on the relationship between plasma nitrite and nitrate level and salt sensitivity in human hypertension: modulation of nitric oxide synthesis by salt intake. Circulation 101:856–861, 2000.
Các triệu chứng và dấu hiệu của tăng huyết áp
Cao huyết áp thường không có triệu chứng cho đến khi có biến chứng ở các cơ quan đích. Tăng huyết áp chưa có biến chứng sẽ không gây ra các triệu chứng chóng mặt, đỏ mặt, nhức đầu, mệt mỏi, chảy máu cam, và hồi hộp đánh trống ngực. Tăng huyết áp nặng (thường được xác định là huyết áp tâm thu ≥ 180 mm Hg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 120 mm Hg) có thể không có triệu chứng (tăng huyết áp khẩn cấp). Khi tăng huyết áp nặng gây ra các triệu chứng nặng về tim mạch, thần kinh, thận và võng mạc (ví dụ: xơ vữa động mạch vành có triệu chứng, suy tim, bệnh não do tăng huyết áp, suy thận), nó được gọi là trường hợp tăng huyết áp cấp cứu Tăng huyết áp cấp cứu Tăng huyết áp cấp cứu là tăng huyết áp nặng (thường được xác định là huyết áp tâm thu (HA) ≥ 180 mm Hg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 120 mm Hg) có dấu hiệu tổn thương các cơ quan đích (chủ yếu... đọc thêm .
Tiếng tim thứ 4 là một trong những dấu hiệu sớm nhất của bệnh tim do tăng huyết áp.
Những thay đổi ở võng mạc có thể bao gồm hẹp các tiểu động mạch, xuất huyết, xuất tiết, phù gai thị (bệnh võng mạc do tăng huyết áp Bệnh võng mạc do tăng huyết áp Bệnh võng mạc tăng huyết áp là tổn thương mạch máu võng mạc do tăng huyết áp. Các dấu hiệu thường tiến triển muộn trong bệnh. Khám đáy mắt thấy co thắt động mạch, bắt chéo động tĩnh mạch, biến... đọc thêm ). Những thay đổi được phân loại (theo phân loại của Keith, Wagener, và Barker) thành 4 nhóm với tiên lượng xấu dần:
Lớp 1: Chỉ có sự co thắt tiểu động mạch
Độ 2: Co thắt và xơ hóa tiểu động mạch
Lớp 3: Thay đổi về mạch máu như trên cùng với xuất huyết và xuất tiết
Lớp 4: Phù gai thị
Chẩn đoán tăng huyết áp
Nhiều phương pháp đo huyết áp được sử dụng để chẩn đoán
Xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân và biến chứng
Tăng huyết áp được chẩn đoán bằng cách đo huyết áp. Tiền sử, khám thực thể, và các xét nghiệm cận lâm sàng khác giúp xác định nguyên nhân và xác định xem đã có tổn thương các cơ quan đích hay chưa.
Cách đo huyết áp
Huyết áp được sử dụng để chẩn đoán chính thức phải là trung bình của 2 hoặc 3 lần đo được thực hiện ở các thời điểm khác nhau với bệnh nhân:
Ngồi nghỉ trên ghế (không phải bàn khám) > 5 phút, chân đặt trên sàn nhà, có tựa lưng
Tay đặt ngang mức của tim, bộc lộ vùng đo huyết áp (không để áo che phủ)
Không tập thể dục, uống cà phê hoặc hút thuốc trong ít nhất 30 phút
Ở lần khám đầu tiên, đo huyết áp ở cả hai tay; các phép đo tiếp theo cần phải sử dụng cánh tay có chỉ số đọc cao hơn.
Một kích thước vòng quấn huyết áp được áp dụng cho chi trên. Một băng đo huyết áp có kích thước phù hợp khi đủ che phủ 2/3 chiều dài cánh tay, chiều dài phần chứa hơi của băng đo đủ để vòng quanh > 80% chu vi cánh tay và chiều rộng phần chứa hơi tương đương ít nhất 40% chu vi của cánh tay. Vì vậy, bệnh nhân béo phì thường cần vòng bít lớn. Bác sĩ lâm sàng bơm vòng bít lên trên mức huyết áp tâm thu dự kiến và dần dần nhả khí trong khi lắng nghe động mạch cánh tay. Áp lực tại đó nghe thấy tiếng đập đầu tiên chính là huyết áp tâm thu. Áp lực mà tại đó không còn nghe thấy bất cứ tiếng đập nào nữa là huyết áp tâm trương. Nguyên tắc tương tự được áp dụng để đo huyết áp ở cẳng tay (động mạch quay) và đùi (động mạch khoeo). Các thiết bị đo huyết áp cơ học nên được lấy chuẩn định kỳ, các máy đo huyết áp tự động thường không chính xác (1 Tài liệu tham khảo chẩn đoán Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Huyết áp nên được đo ở cả hai cánh tay vì huyết áp hai tay có sự chênh lệch > 15mmHg đòi hỏi phải đánh giá các mạch lớn phía trên động mạch cánh tay.
Huyết áp được đo ở đùi (với một băng đo lớn hơn) để loại trừ hẹp động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ là tình trạng lòng động mạch chủ bị hẹp cục bộ dẫn đến tăng huyết áp chi trên, phì đại thất trái và nếu nặng sẽ dẫn đến rối loạn tưới máu các cơ quan trong ổ bụng và chi... đọc thêm , đặc biệt ở những bệnh nhân bắt mạch đùi yếu hoặc mất. Nếu bệnh nhân có hẹp động mạch chủ, huyết áp chi dưới thường thấp hơn đáng kể.
Nếu huyết áp đo được không ổn định hoặc tương đương tăng huyết áp độ 1, nên đo huyết áp thêm nhiều lần nữa rồi lấy huyết áp trung bình. Huyết áp có thể tăng khi đo mà bệnh nhân không bị tăng huyết áp, hiện tượng này gọi là "tăng huyết áp áo choàng trắng", tức là huyết áp bệnh nhân sẽ cao khi đo ở các cơ sở y tế, trong khi huyết áp lại bình thường khi đo ở nhà.
Theo dõi huyết áp tại nhà hoặc theo dõi huyết áp lưu động Theo dõi Holter Điện tâm đồ (ECG) tiêu chuẩn cung cấp 12 góc nhìn khác nhau xung quanh quả tim nhờ cách bố trí 12 điện cực tạo ra 12 vector khác nhau quanh tim. Các vector này phản ánh sự chênh lệch điện thế... đọc thêm được chỉ định khi nghi ngờ "tăng huyết áp áo choàng trắng". Ngoài ra, theo dõi huyết áp liên tục ở bệnh nhân ngoại trú cũng có thể được chỉ định khi nghi ngờ "tăng huyết áp ẩn dấu" (một tình trạng mà huyết áp đo ở nhà cao hơn huyết áp đo được ở phòng khám), thường là những bệnh nhân đã có di chứng của tăng huyết áp mà huyết áp đo được ở phòng khám lại bình thường.
Lịch sử
Tiền sử bao gồm
Thời gian tăng huyết áp và mức huyết áp được ghi nhận trước đó
Tiền sử hoặc triệu chứng của bệnh động mạch vành Tổng quan bệnh động mạch vành Bệnh động mạch vành (CAD) bao gồm sự suy giảm lưu lượng máu qua các động mạch vành, thông thường là do các mảng xơ vữa. Biểu hiện lâm sàng bao gồm thiếu máu cơ tim thầm lặng, đau thắt ngực,... đọc thêm , suy tim Suy tim (HF) Suy tim (HF) là một hội chứng rối loạn chức năng tâm thất. Suy thất trái (LV) gây khó thở và mệt mỏi và suy thất phải (RV) gây tích tụ dịch ngoại vi và tích tụ dịch trong ổ bụng; các tâm thất... đọc thêm hoặc ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) bao gồm nhiều giai đoạn đóng một phần hoặc hoàn toàn đường hô hấp trên xảy ra trong khi ngủ và dẫn đến ngừng thở (được định nghĩa là khoảng thời gian ngưng... đọc thêm
Các triệu chứng hoặc tiền sử cá nhân hoặc gia đình có các rối loạn liên quan khác cùng tồn tại (ví dụ: đột quỵ Tổng quan về Đột quỵ Đột quỵ là một nhóm bệnh không đồng nhất liên quan đến sự gián đoạn đột ngột và cục bộ của dòng máu não gây ra tổn thương thần kinh. Đột quỵ có thể là Thiếu máu cục bộ (80%), điển hình là do... đọc thêm , rối loạn chức năng thận, bệnh động mạch ngoại biên Bệnh động mạch ngoại biên Bệnh động mạch ngoại biên (PAD) là tình trạng xơ vữa động mạch ở các chi (hầu như luôn là chi dưới) gây thiếu máu cục bộ. PAD nhẹ có thể không có triệu chứng hoặc gây cơn đau cách hồi; PAD nặng... đọc thêm , rối loạn lipid máu Rối loạn lipid máu Rối loạn mỡ máu là tình trạng tăng cholesterol, triglycerid (TG), hoặc cả hai trong huyết tương, hoặc nồng độ cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL-C) thấp góp phần vào sự phát triển... đọc thêm , tiểu đường Đái tháo đường (DM) Đái tháo đường là suy giảm bài tiết insulin và nồng độ kháng insulin ngoại vi thay đổi dẫn đến tăng đường huyết. Triệu chứng sớm liên quan tới tăng glucose máu và bao gồm uống nhiều, khát nhiều... đọc thêm , bệnh gút Bệnh Gút Bệnh gút là một bệnh rối loạn do tăng axit uric máu (urat huyết thanh > 6,8 mg/dL [> 0,4 mmol/L]) dẫn đến kết tủa các tinh thể monosodium urat trong và xung quanh khớp, thường gây viêm khớp... đọc thêm )
Sử dụng các loại thuốc Tăng huyết áp thứ phát Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm có nguy cơ gây tăng huyết áp (ví dụ: NSAID, thuốc tránh thai có chứa estrogen)
Thời lượng ngủ
Lịch sử xã hội bao gồm mức độ tập thể dục và sử dụng thuốc lá, rượu và chất kích thích (bao gồm cả thuốc và ma túy bất hợp pháp).
Tiền sử ăn kiêng tập trung vào lượng muối và các chất kích thích (ví dụ: trà, cà phê, nước ngọt có chứa caffeine, nước tăng lực) nạp vào cơ thể.
Khám thực thể
Khám thực thể bao gồm đo chiều cao, cân nặng và chu vi vòng eo; soi đáy mắt để kiểm tra bệnh võng mạc Triệu chứng và Dấu hiệu Bệnh võng mạc tăng huyết áp là tổn thương mạch máu võng mạc do tăng huyết áp. Các dấu hiệu thường tiến triển muộn trong bệnh. Khám đáy mắt thấy co thắt động mạch, bắt chéo động tĩnh mạch, biến... đọc thêm ; nghe dọc động mạch cảnh và động mạch chủ bụng tìm tiếng thổi, cũng như thăm khám toàn diện tim mạch, hô hấp, thần kinh. Khám bụng để kiểm tra xem có thận to và các khối u khác ở ổ bụng. Đánh giá mạch ở động mạch ngoại biên; mạch đùi giảm hoặc chậm gợi ý hẹp eo động mạch chủ, đặc biệt là ở bệnh nhân < 30 tuổi. Có thể nghe thấy tiếng thổi động mạch thận một bên ở những bệnh nhân gầy có tăng huyết áp do mạch thận Tăng huyết áp do bệnh lý mạch thận Tăng huyết áp do mạch thận là huyết áp tăng lên do tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ một hoặc nhiều động mạch thận hoặc nhánh của nó. Thường không có triệu chứng trừ khi bệnh kéo dài thành mạn... đọc thêm .
Xét nghiệm
Sau khi chẩn đoán tăng huyết áp dựa trên các chỉ số huyết áp, cần làm xét nghiệm để
Phát hiện các tổn thương cơ quan đích
Xác định các yếu tố nguy cơ tim mạch
Tăng huyết áp càng nặng và bệnh nhân càng trẻ thì càng đòi hỏi nhiều xét nghiệm đánh giá chuyên sâu hơn. Các xét nghiệm có thể bao gồm
Phân tích nước tiểu và tỷ lệ albumin:creatinine trong nước tiểu; nếu bất thường, hãy xem xét siêu âm thận
Bảng xét nghiệm lipid, bảng xét nghiệm chuyển hóa hoàn chỉnh (bao gồm creatinine, kali và canxi), đường huyết lúc đói
ECG
Đôi khi đo nồng độ hormone kích thích tuyến giáp
Đôi khi đo lượng metanephrine tự do trong huyết tương (để phát hiện u tế bào ưa crom)
Đôi khi là nghiên cứu về giấc ngủ
Tùy thuộc vào kết quả khám và các xét nghiệm ban đầu, có thể cần các xét nghiệm khác.
Siêu âm thận để đánh giá kích thước thận có thể cung cấp thông tin hữu ích nếu phân tích nước tiểu phát hiện albumin niệu (protein niệu), trụ hoặc tiểu máu vi thể, hoặc nếu creatinine huyết thanh hoặc Cysatin C tăng cao.
Bệnh nhân bị hạ kali máu không liên quan đến sử dụng thuốc lợi tiểu được đánh giá lượng muối ăn vào cao và chứng tăng aldosterone nguyên phát Cường Aldosteron tiên phát Cường aldosteron tiên phát là tăng nồng độ aldosteron do vỏ thượng thận tiết quá nhiều aldosteron (do tăng sản, u tuyến hoặc ung thư biểu mô). Các triệu chứng và dấu hiệu bao gồm yếu cơ, tình... đọc thêm bằng cách đo nồng độ aldosterone trong huyết tương và hoạt động renin trong huyết tương. Cường aldosterone nguyên phát hiện diện ở khoảng 10% đến 20% số bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị, cao hơn nhiều so với ước tính trước đó (2, 3 Tài liệu tham khảo chẩn đoán Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Trên điện tâm đồ, một sóng P nhọn gợi ý tăng gánh nhĩ, mặc dù không đặc hiệu, nhưng có thể là triệu chứng sớm nhất của bệnh tim mạch do tăng huyết áp. Điện thế QRS tăng cao có hoặc không có bằng chứng thiếu máu cục bộ, có thể xảy ra muộn hơn và cho thấy phì đại thất trái (LVH). Khi quan sát thấy phì đại thất trái trên ECG, siêu âm tim thường sẽ được thực hiện.
Nếu nghi ngờ hẹp eo động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ Hẹp eo động mạch chủ là tình trạng lòng động mạch chủ bị hẹp cục bộ dẫn đến tăng huyết áp chi trên, phì đại thất trái và nếu nặng sẽ dẫn đến rối loạn tưới máu các cơ quan trong ổ bụng và chi... đọc thêm , siêu âm tim, chụp CT hoặc MRI giúp xác nhận chẩn đoán.
Những bệnh nhân có huyết áp không ổn định, huyết áp tăng cao đáng kể và các triệu chứng như nhức đầu, đánh trống ngực, nhịp tim nhanh, đổ mồ hôi quá nhiều, run và xanh xao được sàng lọc u tủy thượng thận Chẩn đoán U tủy thượng thận là một khối u giải phóng catecholamine của các tế bào ưa crôm nằm ở thượng thận. Nó gây tăng huyết áp dai dẳng hoặc tăng huyết áp kịch phát. Chẩn đoán là bằng cách đo các sản... đọc thêm bằng cách đo lượng metanephrine tự do trong huyết tương và cường giáp Cường giáp Cường giáp được đặc trưng bởi tăng chuyển hóa và tăng nồng độ các hormone giáp tự do. Các triệu chứng bao gồm đánh trống ngực, mệt mỏi, giảm cân, không chịu được nhiệt, lo lắng và run. Chẩn... đọc thêm , trước tiên bằng cách đo hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Một nghiên cứu về giấc ngủ cũng cần được xem xét kỹ lưỡng ở những người có tiền sử cho thấy chứng ngưng thở khi ngủ.
Bệnh nhân có các triệu chứng gợi ý hội chứng Cushing Cushing Syndrome Hội chứng Cushing gồm một nhóm các triệu chứng lâm sàng gây ra bởi mức độ cao mạn tính của cortisol hoặc corticosteroid liên quan. Bệnh Cushing là hội chứng Cushing là kết quả của việc sản xuất... đọc thêm , bệnh thấp khớp toàn thân, sản giật Tiền sản giật và sản giật Tiền sản giật là bệnh tăng huyết áp mới khởi phát hoặc xấu đi với protein niệu sau 20 tuần thai. Chứng sản giật là cơn co giật toàn thân không giải thích được ở bệnh nhân có tiền sản giật. Chẩn... đọc thêm , rối loạn chuyển hóa porphyrin cấp tính Porphyrias cấp tính Porphyrias cấp tính là kết quả của sự thiếu hụt một số enzym trong quá trình tổng hợp heme dẫn đến sự tích tụ các tiền thân heme gây ra các cơn đau bụng và triệu chứng thần kinh. Các đợt cấp... đọc thêm , cường giáp Cường giáp Cường giáp được đặc trưng bởi tăng chuyển hóa và tăng nồng độ các hormone giáp tự do. Các triệu chứng bao gồm đánh trống ngực, mệt mỏi, giảm cân, không chịu được nhiệt, lo lắng và run. Chẩn... đọc thêm , phù niêm Suy giáp Chứng suy giáp là thiếu hụt hormone tuyến giáp. Các triệu chứng bao gồm không dung nạp lạnh, mệt mỏi và tăng cân. Các dấu hiệu có thể bao gồm vẻ mặt điển hình, giọng nói chậm khàn và da khô... đọc thêm , bệnh to đầu chi Bệnh khổng lồ và bệnh to đầu chi Bệnh khổng lồ và bệnh to đầu chi là các hội chứng do tiết ra quá nhiều hormone tăng trưởng (cường hormone tăng trưởng) gần như luôn là do u tuyến của tuyến yên. Trước khi đóng kín các đầu xương... đọc thêm hoặc rối loạn hệ thần kinh trung ương (CNS) cũng cần được đánh giá thêm.
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Muntner P, Shimbo D, Carey RM, et al: Measurement of blood pressure in humans: A scientific statement from the American Heart Association. Hypertension 73:e35–e66, 2019.
2. Burrello J, Monticone S, Losano I, et al: Prevalence of Hypokalemia and Primary Aldosteronism in 5100 Patients Referred to a Tertiary Hypertension Unit. Hypertension 2020;75(4):1025-1033. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.119.14063
3. Mulatero P, Stowasser M, Loh KC, et al: Increased diagnosis of primary aldosteronism, including surgically correctable forms, in centers from five continents. J Clin Endocrinol Metab 2004;89(3):1045-1050. doi:10.1210/jc.2003-031337
Điều trị tăng huyết áp
Giảm cân và tập luyện thể dục
Cai thuốc lá
Ngủ đủ giấc (> 6 tiếng/đêm)
Chế độ ăn: Ăn nhiều rau quả, giảm muối, hạn chế rượu
Dược phẩm: Phụ thuộc vào huyết áp và bệnh tim mạch hoặc các yếu tố nguy cơ kèm theo
Tăng huyết áp tiên phát không chữa được, nhưng một số nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát có thể được điều trị. Trong mọi trường hợp, kiểm soát huyết áp có thể làm giảm đáng kể những biến chứng có hại.
Huyết áp mục tiêu cho hầu hết bệnh nhân, kể cả bệnh nhân bị rối loạn ở thận hoặc bệnh tiểu đường, là
HA < 130/80 mm Hg bất kể tuổi tác cho đến 80 tuổi
Duy trì huyết áp dưới 130/80 mm Hg tiếp tục làm giảm nguy cơ các biến chứng mạch máu. Tuy nhiên, giảm huyết áp tâm thu hơn nữa cũng làm tăng nguy cơ bị các tác dụng bất lợi của thuốc. Do đó, lợi ích của việc hạ huyết áp tâm thu xuống đến gần 120 mmHg nên được cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ các tác dụng phụ như hoa mắt chóng mặt, và có thể làm giảm chức năng thận. Đây là mối lo ngại đặc biệt ở những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, những người có huyết áp tâm thu < 120 mm Hg hoặc huyết áp tâm trương gần 60 mm Hg làm tăng nguy cơ bị các tác dụng bất lợi này (1 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Ngay cả những bệnh nhân cao tuổi, bao gồm cả những bệnh nhân cao tuổi yếu đuối, có thể chịu đựng tốt huyết áp tâm trương ở mức 60 đến 65 mm Hg và không làm tăng các biến cố tim mạch (2, 3 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Lý tưởng nhất là bệnh nhân hoặc thành viên trong gia đình có thể đo huyết áp ở nhà (với điều kiện là họ đã được đào tạo về đo huyết áp), bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ và máy đo huyết áp được hiệu chuẩn định kỳ.
Điều trị tăng huyết áp khi mang thai Điều trị đòi hỏi phải lựa chọn thuốc cẩn thận vì một số loại thuốc hạ huyết áp có thể gây hại cho thai nhi.
Thay đổi lối sống
Khuyến cáo điều chỉnh lối sống cho tất cả bệnh nhân tăng huyết áp hoặc tăng huyết áp ở bất kỳ giai đoạn nào (xem thêm Bảng 15 Các biện pháp can thiệp không dùng thuốc trong Hướng dẫn tăng huyết áp 2017). Các biện pháp điều trị không dùng thuốc tốt nhất đã được chứng minh để phòng ngừa và điều trị tăng huyết áp bao gồm:
Tăng cường hoạt động thể chất, lý tưởng nhất là với một chương trình tập luyện có cấu trúc
Giảm cân nếu bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì
Chế độ ăn uống lành mạnh có nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, và các sản phẩm sữa ít béo, giảm hàm lượng chất béo no và tổng lượng chất béo
Giảm natri trong chế độ ăn xuống < 1500 mg/ngày (< 3,75 g natri clorua) một cách tối ưu, nhưng giảm ít nhất 1000 mg/ngày
Tăng lượng kali ăn vào trong chế độ ăn uống, trừ khi chống chỉ định do bệnh thận mạn tính hoặc sử dụng thuốc làm giảm bài tiết kali
Uống rượu vừa phải ở những người uống rượu ≤ 2 ly mỗi ngày đối với nam và ≤ 1 ly mỗi ngày đối với nữ (một ly tương đương khoảng 12 oz bia, 5 oz rượu vang hoặc 1,5 oz rượu chưng cất)
Cũng nên có thời gian ngủ đủ giấc (> 6 giờ/đêm). Thời gian ngủ ngắn (thường được định nghĩa là < 5 hoặc 6 tiếng mỗi đêm ở người lớn, có liên quan đến tăng huyết áp (4 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Ví dụ, dữ liệu cho thấy rằng việc tối ưu hóa chất lượng và thời lượng giấc ngủ (> 6 giờ/đêm) giúp cải thiện việc kiểm soát huyết áp ở bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính (5 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Sự thay đổi chế độ ăn cũng giúp kiểm soát đái tháo đường, béo phì và rối loạn lipid máu. Bệnh nhân tăng huyết áp không biến chứng không cần phải hạn chế các hoạt động hằng ngày miễn là huyết áp được kiểm soát.
M Thuốc, trị liệu đang dùng (Medications)
(Xem thêm Thuốc điều trị tăng huyết áp Thuốc điều trị tăng huyết áp Việc điều trị tăng huyết áp có thể chỉ bao gồm việc điều chỉnh lối sống (ví dụ: thay đổi chế độ ăn uống, giảm cân, tập thể dục) hoặc phối hợp với các loại thuốc. Quyết định điều trị bằng thuốc... đọc thêm .)
Quyết định điều trị bằng thuốc dựa trên mức huyết áp và sự hiện diện của bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch (ASCVD) hoặc các yếu tố nguy cơ của bệnh này (xem bảng ). Bệnh đái tháo đường hoặc bệnh thận cũng là một phần trong các yếu tố nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch.
Một phần quan trọng trong quản lý bệnh nhân tăng huyết áp là đánh giá lại thường xuyên. Nếu bệnh nhân không đạt huyết áp mục tiêu, bác sĩ lâm sàng nên cố gắng tối ưu hóa việc tuân thủ điều trị trước khi chuyển hoặc thêm thuốc.
Việc lựa chọn thuốc dựa trên một số yếu tố, bao gồm bệnh đi kèm và chống chỉ định. Đối với hầu hết bệnh nhân, khi lựa chọn một thuốc để điều trị đơn trị liệu, điều trị ban đầu có thể bằng bất kỳ nhóm thuốc nào sau đây:
Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE)
Thuốc ức chế thụ thể angiotensin II (ARB)
Thuốc chẹn kênh canxi dihydropyridine
Thuốc lợi tiểu thiazide (tốt nhất là thuốc lợi tiểu giống thiazide như chlorthalidone hoặc indapamide)
Ngoài ra, một số chuyên gia khuyến nghị rằng đối với những bệnh nhân gốc Phi là ứng cử viên cho việc điều trị bằng đơn trị liệu, nên sử dụng thuốc chẹn kênh canxi hoặc thuốc lợi tiểu thiazide ngay từ đầu (trừ khi bệnh nhân cũng mắc bệnh thận mạn tính giai đoạn 3 trở lên). Việc ưu tiên dùng thuốc chẹn kênh canxi hoặc thuốc lợi tiểu thiazide ở bệnh nhân gốc Phi dựa trên bằng chứng từ các thử nghiệm phân nhóm ngẫu nhiên cho thấy các nhóm thuốc này có hiệu quả vượt trội trong việc hạ huyết áp và tỷ lệ biến cố tim mạch so với thuốc ức chế ACE hoặc ARB (6, 7 , 8, 9 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Tuy nhiên, dữ liệu tiếp theo cho thấy rằng mặc dù sử dụng phương pháp tiếp cận dựa trên chủng tộc này, việc kiểm soát tăng huyết áp và sự khác biệt về chủng tộc trong kiểm soát huyết áp vẫn chưa được cải thiện (10 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Vì vậy, một số chuyên gia ủng hộ cách tiếp cận cá nhân hóa để lựa chọn phương pháp điều trị hơn là cách tiếp cận dựa trên chủng tộc. Ngoài ra, có sự khác biệt đáng kể về đáp ứng của huyết áp giữa các nhóm chủng tộc (11 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Khi chọn liệu pháp phối hợp với 2 thuốc hạ huyết áp, các phương án bao gồm thuốc ức chế ACE hoặc ARB phối hợp với thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chẹn kênh canxi. Nhiều dạng phối hợp có sẵn dưới dạng viên đơn, được ưu tiên hơn để cải thiện mức độ tuân thủ điều trị của bệnh nhân (12, 13 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Khi có dấu hiệu của tăng huyết áp cấp cứu Tăng huyết áp cấp cứu Tăng huyết áp cấp cứu là tăng huyết áp nặng (thường được xác định là huyết áp tâm thu (HA) ≥ 180 mm Hg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 120 mm Hg) có dấu hiệu tổn thương các cơ quan đích (chủ yếu... đọc thêm cần hạ huyết áp ngay lập tức với các thuốc hạ áp.
Một số loại thuốc hạ huyết áp được tránh dùng trong một số bệnh lý nhất định (ví dụ: thuốc ức chế ACE trong hẹp động mạch chủ Hẹp van động mạch chủ Hẹp van động mạch chủ (HC), cản trở lưu lượng máu từ tâm thất trái tới động mạch chủ lên trong suốt thì tâm thu. Nguyên nhân bao gồm van động mạch chủ bẩm sinh có hai lá van, thoái hóa vôi hóa... đọc thêm nặng) trong khi những thuốc khác được ưu tiên cho một số bệnh lý nhất định (ví dụ: thuốc chẹn kênh canxi dùng cho chứng đau thắt ngực Đau thắt ngực ổn định Chứng đau thắt ngực là một hội chứng lâm sàng về cảm giác khó chịu hoặc áp lực trước thời gian do thiếu máu cơ tim thoáng qua mà không phải nhồi máu. Cơn đau thắt ngực thường xuất hiện bởi gắng... đọc thêm , thuốc ức chế ACE hoặc thuốc ARB dùng cho bệnh tiểu đường có protein niệu Bệnh thận đái tháo đường Bệnh nhân đái tháo đường (DM), nhiều năm kiểm soát đường huyết kém dẫn đến nhiều biến chứng, chủ yếu mạch máu, ảnh hưởng mạch máu nhỏ (vi mạch), mạch máu lớn (mạch máu lớn), hoặc cả hai. Các... đọc thêm - xem bảng và ).
Nếu không đạt được huyết áp mục tiêu trong vòng 1 tháng, hãy đánh giá việc tuân thủ điều trị và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều trị tiếp theo. Nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị, có thể tăng liều thuốc ban đầu hoặc thêm một loại thuốc thứ hai (được chọn trong số các loại thuốc được khuyến nghị cho điều trị ban đầu). Lưu ý rằng không nên sử dụng thuốc ức chế ACE và ARB cùng nhau. Thuốc và liều dùng nên được đánh giá và điều chỉnh thường xuyên. Nếu không thể đạt được huyết áp mục tiêu với 2 loại thuốc, loại thuốc thứ ba từ nhóm ban đầu sẽ được thêm vào. Nếu loại thuốc thứ ba đó không được dung nạp hoặc bị chống chỉ định, có thể sử dụng một loại thuốc khác (ví dụ: thuốc đối kháng aldosterone). Những bệnh nhân khó khăn trong kiểm soát huyết áp như vậy nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia về tăng huyết áp.
Nếu huyết áp tâm thu ban đầu > 160 mm Hg, nên bắt đầu dùng 2 loại thuốc bất kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Một dạng phối hợp và liều lượng thích hợp được xác định. Đối với tăng huyết áp kháng trị (huyết áp vẫn cao hơn mục tiêu mặc dù sử dụng 3 loại thuốc hạ huyết áp khác nhau), thường cần từ 4 loại thuốc trở lên.
Để đạt được mức kiểm soát huyết áp đầy đủ thường đòi hỏi phải đánh giá nhiều lần và thay đổi điều trị bằng thuốc. Phải khắc phục tình trạng miễn cưỡng chuẩn độ hoặc thêm thuốc để kiểm soát huyết áp. Việc không tuân thủ điều trị, đặc biệt vì cần phải điều trị suốt đời, có thể cản trở việc kiểm soát huyết áp thích hợp. Giáo dục, với sự đồng cảm và hỗ trợ, là điều cần thiết để điều trị thành công.
Thiết bị và các biện pháp can thiệp thể chất
Cắt bỏ các dây thần kinh giao cảm trong động mạch thận dựa trên ống thông qua da được sử dụng ở Châu Âu và Úc để điều trị tăng huyết áp kháng trị. Một số nghiên cứu có đối chứng giả do ngành tài trợ với các quần thể bệnh nhân khác nhau (ví dụ: những người bị tăng huyết áp không được điều trị [ 14 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ], tăng huyết áp được điều trị [ 15 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ] hoặc tăng huyết áp kháng trị [ 16 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ]) đã chứng minh giảm huyết áp tâm thu có ý nghĩa thống kê và/hoặc lâm sàng. Tuy nhiên, liệu các thiết bị này có làm giảm các biến cố tim mạch lớn hay không vẫn chưa chắc chắn. Vì vậy, triệt đốt thần kinh giao cảm nên được coi là thử nghiệm và chỉ được sử dụng ở các trung tâm có nhiều kinh nghiệm.
Một can thiệp vật lý để hạ huyết áp bao gồm việc kích thích thụ thể áp lực động mạch cảnh bằng một thiết bị được phẫu thuật cấy ghép xung quanh thân động mạch cảnh. Một pin gắn vào thiết bị, giống như máy điều hòa nhịp tim, được thiết kế để kích thích thụ thể áp suất và làm giảm huyết áp theo cách phụ thuộc vào liều lượng. Theo dõi lâu dài các bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị được thu nhận vào các thử nghiệm then chốt trước đó cho thấy liệu pháp kích hoạt phản xạ áp lực duy trì hiệu quả trong việc giảm huyết áp tại phòng khám liên tục mà không gặp vấn đề lớn về an toàn (17 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ). Tuy nhiên, hướng dẫn năm 2017 của Hội Tim mạch Hoa Kỳ/Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ kết luận rằng các nghiên cứu chưa cung cấp đủ bằng chứng để khuyến nghị sử dụng các thiết bị này trong việc kiểm soát tăng huyết áp kháng trị (18 Tài liệu tham khảo về điều trị Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Gomadam P, Shah A, Qureshi W, et al. Blood pressure indices and cardiovascular disease mortality in persons with or without diabetes mellitus. J Hypertens 36(1):85-92, 2018 doi:10.1097/HJH.0000000000001509
2. Williamson JD, Supiano MA, Applegate WB, et al. Intensive vs Standard Blood Pressure Control and Cardiovascular Disease Outcomes in Adults Aged ≥75 Years: A Randomized Clinical Trial. JAMA 315(24):2673-2682, 2016 doi:10.1001/jama.2016.7050
3. White WB, Wakefield DB, Moscufo N, et al. Effects of Intensive Versus Standard Ambulatory Blood Pressure Control on Cerebrovascular Outcomes in Older People (INFINITY). Circulation 140(20):1626-1635, 2019 doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.119.041603
4. Thomas SJ, Calhoun D. Sleep, insomnia, and hypertension: current findings and future directions. J Am Soc Hypertens 11(2):122-129, 2017 doi:10.1016/j.jash.2016.11.008
5. Ali W, Gao G, Bakris GL. Improved Sleep Quality Improves Blood Pressure Control among Patients with Chronic Kidney Disease: A Pilot Study. Am J Nephrol 51(3):249-254, 2020 doi:10.1159/000505895
6. Materson BJ, Reda DJ, Cushman WC, et al. Single-drug therapy for hypertension in men. A comparison of six antihypertensive agents with placebo. The Department of Veterans Affairs Cooperative Study Group on Antihypertensive Agents [published correction appears in N Engl J Med 1994 Jun 9;330(23):1689]. N Engl J Med 1993;328(13):914-921. doi:10.1056/NEJM199304013281303
7. Yamal JM, Oparil S, Davis BR, et al. Stroke outcomes among participants randomized to chlorthalidone, amlodipine or lisinopril in ALLHAT. J Am Soc Hypertens 2014;8(11):808-819. doi:10.1016/j.jash.2014.08.003
8. Wright JT Jr, Harris-Haywood S, Pressel S, et al. Clinical outcomes by race in hypertensive patients with and without the metabolic syndrome: Antihypertensive and Lipid-Lowering Treatment to Prevent Heart Attack Trial (ALLHAT). Arch Intern Med 2008;168(2):207-217. doi:10.1001/archinternmed.2007.66
9. Hall WD, Reed JW, Flack JM, Yunis C, Preisser J. Comparison of the efficacy of dihydropyridine calcium channel blockers in African American patients with hypertension. ISHIB Investigators Group. International Society on Hypertension in Blacks. Arch Intern Med 158(18):2029-2034, 1998 doi: 10.1001/archinte.158.18.2029
10. Egan BM, Li J, Sutherland SE, Rakotz MK, Wozniak GD. Hypertension Control in the United States 2009 to 2018: Factors Underlying Falling Control Rates During 2015 to 2018 Across Age- and Race-Ethnicity Groups. Hypertension 78(3):578-587, 2021 doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.120.16418
11. Mokwe E, Ohmit SE, Nasser SA, et al. Determinants of blood pressure response to quinapril in black and white hypertensive patients: the Quinapril Titration Interval Management Evaluation trial. Hypertension 2004;43(6):1202-1207. doi:10.1161/01.HYP.0000127924.67353.86
12. Parati G, Kjeldsen S, Coca A, Cushman WC, Wang J. Adherence to Single-Pill Versus Free-Equivalent Combination Therapy in Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis. Hypertension 77(2):692-705, 2021 doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.120.15781
13. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 Practice Guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension and the European Society of Cardiology: ESH/ESC Task Force for the Management of Arterial Hypertension [published correction appears in J Hypertens 2019 Feb;37(2):456]. J Hypertens 8;36(12):2284-2309, 2018 doi:10.1097/HJH.0000000000001961
14 Böhm M, Kario K, Kandzari DE, et al. Efficacy of catheter-based renal denervation in the absence of antihypertensive medications (SPYRAL HTN-OFF MED Pivotal): a multicentre, randomised, sham-controlled trial. Lancet 395(10234):1444-1451, 2020 doi:10.1016/S0140-6736(20)30554-7
15 Mahfoud F, Kandzari DE, Kario K, et al. Long-term efficacy and safety of renal denervation in the presence of antihypertensive drugs (SPYRAL HTN-ON MED): a randomised, sham-controlled trial. Lancet 399(10333):1401-1410, 2022 doi:10.1016/S0140-6736(22)00455-X
16 Bhatt DL, Vaduganathan M, Kandzari DE, et al. Long-term outcomes after catheter-based renal artery denervation for resistant hypertension: final follow-up of the randomised SYMPLICITY HTN-3 Trial. Lancet 400(10361):1405-1416, 2022 doi:10.1016/S0140-6736(22)01787-1
17. de Leeuw PW, Bisognano JD, Bakris GL, Nadim MK, Haller H, Kroon AA, DEBuT-T and Rheos Trial Investigators: Sustained reduction of blood pressure with baroreceptor activation therapy: Results of the 6-year open follow-up. Hypertension 69:836–843, 2017.
18 Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al: 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension 71(6):e13–e115, 2018. doi: 10.1161/HYP.0000000000000065
Tiên lượng về tăng huyết áp
Huyết áp càng cao và những thay đổi ở võng mạc càng nghiêm trọng và có các bằng chứng khác về thương tổn cơ quan đích thì tiên lượng càng xấu. Huyết áp tâm thu dự đoán các biến cố tim mạch gây tử vong và không gây tử vong tốt hơn huyết áp tâm trương (1, 2 Tài liệu tham khảo về tiên lượng Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ).
Nếu không điều trị, thời gian sống thêm 1 năm là < 10% ở những bệnh nhân bị xơ cứng võng mạc, xuất tiết dạng bông, hẹp tiểu động mạch và xuất huyết (bệnh võng mạc độ 3) và < 5% ở những bệnh nhân có những thay đổi tương tự cộng với phù gai thị (bệnh võng mạc độ 4 [ 3 Tài liệu tham khảo về tiên lượng Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm ]).
Bệnh động mạch vành là nguyên nhân thường gặp nhất gây tử vong ở bệnh nhân được điều trị. Ở những bệnh nhân được điều trị nhưng chưa thích hợp, nhồi máu não hoặc xuất huyết não là biến chứng phổ biến nhất. Tuy nhiên, kiểm soát huyết áp một cách có hiệu quả có thể ngăn ngừa hầu hết các biến chứng và kéo dài tuổi thọ.
Tài liệu tham khảo về tiên lượng
1. Bourdillon MT, Song RJ, Musa Yola I, Xanthakis V, Vasan RS. Prevalence, Predictors, Progression, and Prognosis of Hypertension Subtypes in the Framingham Heart Study. J Am Heart Assoc 11(6):e024202, 2022 doi:10.1161/JAHA.121.024202
2. Kannel WB, Gordon T, Schwartz MJ. Systolic versus diastolic blood pressure and risk of coronary heart disease. The Framingham study. Am J Cardiol 27(4):335-346, 1971 doi:10.1016/0002-9149(71)90428-0
3. Dziedziak J, Zaleska-Żmijewska A, Szaflik JP, Cudnoch-Jędrzejewska A. Impact of Arterial Hypertension on the Eye: A Review of the Pathogenesis, Diagnostic Methods, and Treatment of Hypertensive Retinopathy. Med Sci Monit 28:e935135, 2022 doi:10.12659/MSM.935135
Những điểm chính
Chỉ có khoảng 50% số bệnh nhân tăng huyết áp ở Hoa Kỳ được điều trị và khoảng 1/4 số bệnh nhân đó đã kiểm soát được huyết áp (HA) đầy đủ.
Hầu hết tăng huyết áp là nguyên phát; chỉ 5 đến 15% số trường hợp tăng huyết áp là thứ phát sau rối loạn khác (ví dụ, cường aldosteron nguyên phát, bệnh nhu mô thận).
Tăng huyết áp nặng hoặc kéo dài gây tổn thương hệ tim mạch, não và thận, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, và bệnh thận mạn.
Cao huyết áp thường không có triệu chứng cho đến khi có biến chứng ở các cơ quan đích.
Khi mới có chẩn đoán tăng huyết áp, hãy làm xét nghiệm nước tiểu, tỷ lệ albumin:creatinine trong nước tiểu, xét nghiệm máu (creatinine, kali, natri, canxi, đường huyết lúc đói, bảng lipid và thường là hormone kích thích tuyến giáp) và ECG.
Giảm huyết áp xuống < 130/80 mm Hg cho mọi người cho đến tối đa 80 tuổi, kể cả những người bị bệnh thận hoặc bệnh tiểu đường.
Điều trị bao gồm thay đổi lối sống, đặc biệt là chế độ ăn ít natri và nhiều kali, kiểm soát các nguyên nhân thứ phát gây tăng huyết áp và dùng thuốc (bao gồm thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc ức chế men chuyển angiotensin, thuốc ức chế thụ thể angiotensin II và thuốc chẹn kênh canxi dihydropyridine).
Thông tin thêm
Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.
Carey RM, Calhoun DA, Bakris GL, et al: Resistant hypertension: Detection, evaluation, and management: A Scientific Statement From the American Heart Association. Hypertension 72:e53–e90, 2018 doi: 10.1161/HYP.0000000000000084
Williams B, Mancia G, Spiering W, et al: 2018 Practice Guidelines for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension and the European Society of Cardiology: ESH/ESC Task Force for the Management of Arterial Hypertension [published correction appears in J Hypertens 2019 Feb;37(2):456]. J Hypertens 2018;36(12):2284-2309. doi:10.1097/HJH.0000000000001961