Tạp chí BMJ gần đây đã báo cáo kết quả của một thử nghiệm n là 1 (n = 200), đa trung tâm, chọn ngẫu nhiên, đối chứng với giả dược cho thấy không có tác dụng tổng thể của atorvastatin 20 mg một lần mỗi ngày đối với các triệu chứng cơ so với giả dược trên những người trước đó đã báo cáo các triệu chứng cơ nặng khi dùng statin [1]. Trong nghiên cứu này, những người tham gia gần đây đã ngừng hoặc đang cân nhắc ngừng statin vì các triệu chứng cơ được phân ngẫu nhiên vào một chuỗi sáu giai đoạn điều trị mù đôi (mỗi giai đoạn hai tháng) atorvastatin 20 mg một lần mỗi ngày hoặc giả dược. Khoảng 70% số người tham gia đã biết bệnh tim mạch cần phải dùng statin để giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch thứ phát. Phân tích chính so sánh các triệu chứng cơ được đánh giá của người tham gia trên thang điểm đánh giá bằng mắt thường (0-10) trong giai đoạn dùng statin và giai đoạn dùng giả dược. 151 người tham gia được đưa vào phân tích chính cho thấy không có sự chênh lệch về điểm số triệu chứng cơ giữa giai đoạn dùng statin và giai đoạn dùng giả dược (sự chênh lệch trung bình của statin trừ giả dược là -0,11, khoảng tin cậy 95% từ -0,36 đến 0,14; p = 0,40). Rút bỏ thuốc vì các triệu chứng cơ không dung nạp được là 9% trong giai đoạn dùng statin và 7% trong giai đoạn dùng giả dược. Hai phần ba số người tham gia đã hoàn tất thử nghiệm đã báo cáo khi bắt đầu lại điều trị dài hạn bằng statin.
Nghiên cứu này là một bổ sung quan trọng cho bằng chứng mở rộng phá vỡ lầm tưởng về việc cần phải ngừng điều trị bằng statin vì các triệu chứng cơ không nặng, mơ hồ, mà nghiên cứu BMJ cho thấy, phổ biến ở cả bệnh nhân điều trị bằng giả dược và điều trị bằng statin. Điều trị tối ưu cho rối loạn lipid máu, một yếu tố nguy cơ về bệnh tim mạch nghiêm trọng, phổ biến trên toàn cầu, là một ưu tiên sức khỏe cộng đồng quan trọng và bằng chứng chất lượng cao được tích lũy trong nhiều thập kỷ liên tục cho thấy statin làm giảm đáng kể các biến cố bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch ở tất cả các nhóm tuổi. Statin thường được dung nạp tốt với độ an toàn tốt. Các tác dụng phụ nặng liên quan đến statin trên cơ như bệnh cơ (1 trong số 10.000 người được điều trị hàng năm) và tiêu cơ vân (0,2 trong số 10.000 người được điều trị hàng năm) là rất hiếm [2]. Tuy nhiên, như nghiên cứu BMJ cho thấy, mối quan hệ nhân quả giữa statin và các triệu chứng cơ ít nặng hơn là không rõ ràng. Những phát hiện từ các nghiên cứu quan sát không được làm mù và các báo cáo truyền thông gây tranh cãi đã làm dấy lên những lo ngại vô căn cứ về statin trong dân chúng. Điều này đã dẫn đến việc chống lại việc bắt đầu điều trị bằng statin và không tuân thủ điều trị theo chỉ định mặc dù nó mang lại những lợi ích sâu sắc, khiến cho bệnh nhân phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tim mạch không cần thiết và tăng lên. Do đó, các thử nghiệm chọn ngẫu nhiên lớn, được kiểm soát tốt, để đánh giá các triệu chứng cơ liên quan đến statin đã trở thành tâm điểm chú ý trong nghiên cứu để giải quyết khoảng trống này trong y văn.
Nghiên cứu này dường như được tiến hành tốt và kết quả có thể hợp lệ. Các phát hiện này phù hợp với các nghiên cứu khác đánh giá các tiêu chí đánh giá nghiên cứu tương tự. Thử nghiệm SAMSON n là 1 (n = 60) chọn ngẫu nhiên cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về các triệu chứng giữa những người tham gia được cho dùng giả dược và những người được cho dùng 20 mg atorvastatin mỗi ngày một lần (p = 0,39) [3]. Kết quả gộp cho thấy 90% số các triệu chứng là do hiệu ứng nocebo. Trong thử nghiệm GAUSS-3, trong quá trình thử thách lại với statin, 26,5% ở nhóm giả dược (nhưng không phải nhóm statin) báo cáo các triệu chứng về cơ, cho thấy rằng các triệu chứng không phải lúc nào cũng liên quan đến việc sử dụng statin [4].
Những phát hiện này không có nghĩa là bác sĩ lâm sàng có thể bác bỏ các triệu chứng cơ mà bệnh nhân dùng statin báo cáo. Phải thực hiện đánh giá toàn diện để xác định căn nguyên có thể có của các triệu chứng được báo cáo. Mô hình các triệu chứng, thời điểm khởi phát và thời điểm cải thiện sau khi ngừng sử dụng statin có thể giúp xác định các tác dụng bất lợi thực sự liên quan đến statin. Tuy nhiên, những phát hiện của các thử nghiệm lâm sàng như nghiên cứu này đưa ra một nền tảng vững chắc để thảo luận về thử thách lại statin liều thấp và có thể giúp bác sĩ lâm sàng trấn an bệnh nhân có các triệu chứng cơ nhẹ không đặc hiệu.
Tài liệu tham khảo
1. Herrett E, Williamson E, Brack K, et al: Statin treatment and muscle symptoms: series of randomized, placebo-controlled n-of-1 trials. BMJ. 2021;372:n135. Công bố ngày 24 tháng 2 năm 2021. doi:10.1136/bmj.n135
2. Collins R, Reith C, Emberson J, et al: Interpretation of the evidence for the efficacy and safety of statin therapy [published correction appears in Lancet. Ngày 11 tháng 2 năm 2017;389(10069):602]. Lancet. 2016;388(10059):2532-2561. doi:10.1016/S0140-6736(16)31357-5
3. Wood FA, Howard JP, Finegold JA, et al: N-of-1 Trial of a statin, placebo, or no treatment to assess side effects. N Engl J Med 2020;383(22):2182-2184. doi:10.1056/NEJMc2031173
4. Nissen SE, Stroes E, Dent-Acosta RE, et al: Efficacy and tolerability of evolocumab vs ezetimibe in patients with muscle-related statin intolerance: The GAUSS-3 randomized clinical trial. JAMA 2016;315(15):1580-1590. doi:10.1001/jama.2016.3608