Bệnh ngộ độc thịt ở trẻ sơ sinh là kết quả của việc nuốt phải bào tử Clostridium botulinum, nhân lên trong ruột già và sản sinh ra độc tố trong cơ thể. Triệu chứng là táo bón ban đầu sau đó là liệt thần kinh cơ. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng và bằng cách xác định độc tố hoặc sinh vật trong phân trong phòng thí nghiệm. Điều trị bằng thuốc hỗ trợ và globulin miễn dịch ở người.
(Xem thêm Nhiễm độc botulism, Tổng quan về nhiễm trùng kị khí, và Tổng quan về Nhiễm trùng Clostridial.)
Ngộ độc do botilinum ở trẻ sơ sinh xảy ra thường xuyên nhất ở trẻ < 6 tháng tuổi. Bệnh nhân nhỏ tuổi nhất được báo cáo là 2 tuần tuổi và lớn nhất là 12 tháng tuổi. Không giống như ngộ độc thịt truyền qua thực phẩm khác, bệnh ngộ độc thịt ở trẻ sơ sinh do nuốt phải bào tử, không phải do nuốt phải chất độc có trong thực phẩm. Thường không rõ nguồn gốc của các bào tử, nhưng một số trường hợp có thể bắt nguồn từ việc ăn phải mật ong, có thể chứa các bào tử C. botulinum; do đó, không nên cho trẻ sơ sinh < 12 tháng tuổi ăn mật ong.
Hầu hết các trường hợp liên quan đến độc tố type A hoặc type B.
Các triệu chứng và dấu hiệu của ngộ độc thịt ở trẻ nhỏ
Táo bón là triệu chứng đầu tiên ở 90% trường hợp trẻ sơ sinh bị ngộ độc và sau đó là biểu hiện liệt thần kinh cơ, bắt đầu từ các dây thần kinh sọ và tiến triển tới cơ hô hấp và ngoại vi. Liệt dây thần kinh sọ điển hình thường bao gồm sụp mi, liệt cơ vận nhãn ngoài, khóc yếu, bú kém, giảm phản xạ gag, bài tiết nhiều chất qua đường miệng, yếu cơ (hội chứng em bé mềm) và có khuôn mặt không biểu cảm.
Mức độ nghiêm trọng thay đổi từ sự thờ ơ nhẹ và chậm ăn cho tới giảm trương lực cơ nghiêm trọng và suy hô hấp.
Chẩn đoán ngộ độc thịt ở trẻ nhỏ
Kiểm tra phân
Nghi ngờ ngộ độc botulism ở trẻ sơ sinh ngay từ đầu dựa trên các yếu tố lâm sàng. Không nên trì hoãn điều trị chỉ để chờ kết quả xét nghiệm.
Nhiễm độc botulism ở trẻ sơ sinh có thể bị nhầm lẫn với nhiễm trùng, chứng loạn dưỡng cơ bẩm sinh, teo cơ tủy sống, suy giáp, và giảm trương lực cơ bẩm sinh lành tính.
Tìm thấy độc tố C. botulinum hoặc các sinh vật trong phân thiết lập chẩn đoán ngộ độc thịt ở trẻ sơ sinh.
Điều trị ngộ độc thịt ở trẻ nhỏ
Globulin miễn dịch với botulism người
Trẻ sơ sinh phải nhập viện và chăm sóc hỗ trợ (ví dụ như hỗ trợ hô hấp) khi cần. Vì vi khuẩn và độc tố được bài tiết qua phân trong vài tuần hoặc vài tháng sau khi khởi phát triệu chứng, các biện pháp phòng ngừa phù hợp phải tuân thủ.
Điều trị ngộ độc thịt ở trẻ sơ sinh được bắt đầu ngay khi chẩn đoán nghi ngờ; chờ đợi kết quả xét nghiệm xác nhận, có thể mất nhiều ngày, rất nguy hiểm.
Điều trị đặc hiệu ngộ độc do botilinum ở trẻ sơ sinh là dùng globulin miễn dịch ngộ độc ở người (BabyBIG), có trong Chương trình điều trị và phòng ngừa bệnh ngộ độc ở trẻ sơ sinh (IBTPP – gọi 510-231-7600 hoặc truy cập trang web IBTPP). Kháng độc tố này có nguồn gốc từ những người có lượng kháng thể kháng A và/hoặc B cao hiến tặng. Liều globulin miễn dịch với botulinum ở người là 50 mg/kg tiêm tĩnh mạch chậm.
Chất kháng độc tố 7 giá từ huyết thanh ngựa được sử dụng ở người lớn, không được khuyến cáo cho trẻ < 1 tuổi.
Kháng sinh không được cho vì chúng có thể phân hủy C. botulinum có trong ruột và làm tăng độc tố sẵn có.
Thông tin thêm
Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.
Infant Botulism Treatment and Prevention Program: Web site hoặc gọi số 510-231-7600
Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Infant Botulism: Information for Clinicians
CDC: Clinical Guidelines for Diagnosis and Treatment of Botulism, 2021