Bệnh nhân có các triệu chứng thần kinh sẽ được tiếp cận từng bước theo phương pháp thần kinh, bao gồm những bước sau đây:
Xác định vị trí giải phẫu và cơ chế bệnh sinh của tổn thương thông qua hỏi bệnh kỹ lưỡng và khám thần kinh chính xác sẽ làm giảm đáng kể các chẩn đoán phân biệt và do đó sẽ làm giảm số lượng các xét nghiệm cần thiết. Không nên thay thế phương pháp này bằng phản xạ chỉ định chụp cắt lớp vi tính(CLVT), chụp cộng hưởng từ (CHT) và các xét nghiệm khác; điều đó dẫn tới các sai sót và chi phí không cần thiết.
Để xác định vị trí giải phẫu, thầy thuốc thăm khám phải cân nhắc các câu hỏi như
Các phần cụ thể của hệ thần kinh cần được xem xét bao gồm vỏ não, chất trắng dưới vỏ, hạch nền, đồi thị, tiểu não, thân não, tủy sống, đám rối thần kinh cánh tay hoặc thắt lưng cùng, các dây thần kinh ngoại vi, khớp thần kinh cơ, và cơ.
Một khi xác định được vị trí tổn thương, các nhóm cơ chế gây bệnh sẽ cần được xem xét; Chúng bao gồm
Khi được áp dụng đúng, phương pháp thần kinh sẽ cung cấp cách tiếp cận có trình tự cho cả những trường hợp phức tạp nhất và các bác sỹ lâm sàng rất ít bị nhầm lẫn bởi những bệnh cảnh thần kinh có biểu hiện tương tự nhau - ví dụ các triệu chứng đột quỵ cấp tính thực ra là do u não hoặc khi liệt tiến triển nhanh gợi ý hội chứng Guillain-Barré, nhưng thực ra lại do ép tủy.
Bệnh sử và tiền sử
Bệnh sử và tiền sử là phần quan trọng nhất của đánh giá thần kinh. Bệnh nhân nên được thoải mái và tự kể bệnh sử của mình. Thông thường, bác sĩ lâm sàng có thể nhanh chóng xác định liệu phần bệnh sử và tiền sử sắp được trình bày có đáng tin cậy hay không, hay nên hỏi một thành viên khác trong gia đình.
Bệnh sử hiện tại nên bao gồm những yếu tố sau:
-
Các câu hỏi cụ thể làm rõ về chất lượng, cường độ, sự phân bố, thời gian tồn tại và tần số của mỗi triệu chứng.
-
Điều gì làm trầm trọng thêm hay giảm nhẹ các triệu chứng và nên xác định liệu việc điều trị trong quá khứ có hiệu quả hay không.
-
Việc yêu cầu bệnh nhân mô tả trình tự triệu chứng xảy ra có thể giúp xác định nguyên nhân.
-
Những khuyết tật cụ thể cần được mô tả có tính định lượng (ví dụ, đi bộ nhiều nhất là 25 ft trước khi dừng lại để nghỉ), đồng thời cần ghi nhận ảnh hưởng của chúng đến hoạt động hàng ngày của bệnh nhân.
Tiền sử và khám toàn thân rất cần thiết vì các biến chứng thần kinh thường phổ biến nhiều dạng bệnh lý, nhất là nghiện rượu, đái tháo đường, ung thư, bệnh lý mạch máu, và HIV.
Tiền sử gia đình cũng quan trọng vì chứng đau đầu migrain và nhiều bệnh lý chuyển hóa, cơ, thần kinh, và các bệnh thoái hóa thần kinh có tính di truyền.
Tiền sử xã hội, nghề nghiệp và du lịch sẽ cung cấp thông tin về các nhiễm trùng bất thường và sự tiếp xúc với các độc tố và ký sinh trùng.
Đôi khi các triệu chứng thần kinh và các dấu hiệu mang tính chức năng hoặc hystery, phẩn ánh một bệnh lý tâm thần. Thông thường, các triệu chứng và dấu hiệu như vậy không phù hợp với các quy tắc về giải phẫu và sinh lý, bệnh nhân thường bị trầm cảm hoặc sợ hãi bất thường. Tuy nhiên, các rối loạn chức năng và thực thể đôi khi cùng tồn tại, và việc phân biệt chúng có thể gặp khó khăn.
Khám thực thể và xét nghiệm
Khám thực thể toàn thân để đánh giá tất cả các hệ thống của cơ thể, nhưng tập trung vào hệ thống thần kinh (khám thần kinh). Khám thần kinh, được thảo luận chi tiết trong mục The Manual, bao gồm những phần sau đây:
Trong nhiều trường hợp, người ta cũng thực hiện thăm khám mạch não.
Có thể cần đến các xét nghiệm chẩn đoán để xác định hoặc loại trừ các bệnh lý khác có thể xảy ra.
