Các hoang tưởng được phân biệt với các niềm tin nhầm lẫn rằng các niềm tin hoang tưởng vẫn không thay đổi khi có bằng chứng rõ ràng, hợp lý ngược lại; sự phân biệt này đôi khi rất khó thực hiện khi niềm tin là hợp lý hơn (ví dụ như vợ/chồng không chung thủy).
Rối loạn hoang tưởng được phân biệt với tâm thần phân liệt bởi sự hiện diện của hoang tưởng mà không có bất kỳ triệu chứng loạn thần Triệu chứng và Dấu hiệu Tâm thần phân liệt được đặc trưng bởi loạn thần (mất liên hệ với thực tại), ảo giác (các tri giác sai), hoang tưởng (các niềm tin sai lạc), tư duy và ngôn ngữ thiếu tổ chức, cảm xúc thờ ơ vô... đọc thêm nào khác (ví dụ: ảo giác, lời nói hoặc hành vi vô tổ chức, các triệu chứng tiêu cực). Những hoang tưởng có thể là
Không kỳ quái: Các hoang tưởng liên quan đến các tình huống có thể xảy ra, như bị theo dõi, bị đầu độc, bị nhiễm bệnh, yêu xa, hoặc lừa dối bởi bạn đời hoặc người yêu.
Kỳ quái: Các hoang tưởng liên quan đến các tình huống không hợp lý như tin rằng có ai đó lấy nội tạng mà không để lại sẹo.
Trái ngược với tâm thần phân liệt Tâm thần phân liệt Tâm thần phân liệt được đặc trưng bởi loạn thần (mất liên hệ với thực tại), ảo giác (các tri giác sai), hoang tưởng (các niềm tin sai lạc), tư duy và ngôn ngữ thiếu tổ chức, cảm xúc thờ ơ vô... đọc thêm , rối loạn hoang tưởng là tương đối không thường gặp. Sự khởi phát thường xảy ra ở tuổi trung niên hoặc cuối đời. Chức năng tâm lý xã hội không bị suy giảm như ở tâm thần phân liệt, và những suy giảm thường phát sinh trực tiếp từ niềm tin hoang tưởng.
Khi rối loạn hoang tưởng xảy ra ở bệnh nhân cao tuổi, đôi khi rối loạn này được gọi là hoang tưởng kỳ quái. Rối loạn này có thể cùng tồn tại cùng với sa sút trí tuệ Sa sút trí tuệ Sa sút trí tuệ là sự suy giảm của nhận thức mạn tính, toàn bộ, thường không thể đảo ngược. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng; xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng để xác định các nguyên... đọc thêm nhẹ. Bác sĩ phải cẩn thận để phân biệt các hoang tưởng với sự lạm dụng người cao tuổi Lạm dụng người cao tuổi Lạm dụng người cao tuổi là sự ngược đãi về thể chất hoặc tinh thần, bỏ bê, hoặc bóc lột tài chính của người cao tuổi. Các loại lạm dụng người cao tuổi thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất... đọc thêm được báo cáo bởi một bệnh nhân cao tuổi bị sa sút nhẹ.
(Giới thiệu về Tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan Giới thiệu về Tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan Tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan tâm thần - rối loạn loạn thần ngắn, rối loạn hoang tưởng, rối loạn phân liệt cảm xúc, rối loạn dạng phân liệt, và rối loạn nhân cách loại phân liệt-... đọc thêm )
Các triệu chứng và dấu hiệu của rối loạn ảo tưởng
Rối loạn hoang tưởng có thể phát sinh từ một rối loạn nhân cách paranoid Rối loạn nhân cách hoang tưởng (PPD) Rối loạn nhân cách hoang tưởng được đặc trưng bởi một hình thái lan rộng của sự không tin tưởng và sự nghi ngờ không có lý do đối với người khác liên quan đến việc giải thích động cơ của họ... đọc thêm có từ trước. Với những người như vậy, sự mất lòng tin và sự nghi ngờ đối với người khác và động cơ của họ bắt đầu từ giai đoạn sớm của tuổi trưởng thành và kéo dài suốt cuộc đời.
Các triệu chứng sớm có thể bao gồm cảm giác bị lợi dụng, bận tâm tới lòng trung thành hoặc sự đáng tin cậy của bạn bè, xu hướng đọc những ý nghĩa mang tính đe dọa trong những nhận xét hay sự kiện ôn hòa, những mối thù hằn liên tục, và sự sẵn sàng đáp lại những sự coi thường đã được cảm nhận thấy.
Một số dưới nhóm của rối loạn hoang tưởng được công nhận:
Hoang tưởng được yêu: Bệnh nhân tin rằng người khác đang yêu họ. Nỗ lực liên lạc với đối tượng của hoang tưởng thông qua các cuộc điện thoại, thư, giám sát hoặc rình rập là thường gặp. Những người có dưới nhóm này có thể có xung đột với luật pháp liên quan đến hành vi này.
Hoang tưởng tự cao: Bệnh nhân tin rằng họ có một tài năng tuyệt vời hoặc đã thực hiện được một khám phá quan trọng.
Hoang tưởng ghen tuông: Bệnh nhân tin rằng bạn đời hoặc người yêu của họ không chung thủy. Niềm tin này dựa trên các suy luận không đúng được hỗ trợ bởi các bằng chứng không rõ ràng. Họ có thể dùng đến sự hành hung về thể chất.
Hoang tưởng bị truy hại: Bệnh nhân tin rằng họ đang bị âm mưu chống lại, do thám, nói xấu, hoặc bị quấy rối. Họ có thể liên tục tìm cách để có được sự công bằng thông qua thỉnh cầu lên các tòa án và các cơ quan chính phủ khác và có thể sử dụng bạo lực để trả đũa cho sự truy hại tưởng tượng.
Hoang tưởng cơ thể: Hoang tưởng liên quan đến một chức năng cơ thể; ví dụ, bệnh nhân tin rằng họ bị dị hình, có mùi, hoặc nhiễm ký sinh trùng.
Hành vi của bệnh nhân không thực sự kỳ dị hay kỳ quặc, và ngoài những hậu quả có thể có do hoang tưởng của họ (ví dụ như cách ly xã hội hoặc kỳ thị, khó khăn về hôn nhân hoặc công việc) thì chức năng của bệnh nhân không bị suy giảm đáng kể.
Chẩn đoán rối loạn ảo tưởng
Đánh giá lâm sàng
Chẩn đoán phụ thuộc phần lớn vào việc đánh giá lâm sàng, thu thập được một bệnh sử toàn diện, và loại trừ các điều kiện đặc hiệu khác có liên quan đến hoang tưởng (ví dụ lạm dụng chất Tổng quan về việc sử dụng chất kích thích Rối loạn liên quan đến sử dụng chất kích thích liên quan đến các loại chất hoạt hóa trực tiếp vào hệ thống tưởng thưởng của bộ não. Việc kích hoạt hệ thống phần thưởng thường gây ra cảm giác... đọc thêm , bệnh Alzheimer Bệnh Alzheimer Bệnh Alzheimer gây suy thoái nhận thức tiến triển và được đặc trưng bởi sự lắng đọng beta amyloid và các đám rối thần kinh ở vỏ não và chất xám dưới vỏ. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng; xét nghiệm... đọc thêm , động kinh Các bệnh lý co giật Cơn động kinh là sự phóng điện bất thường, không kiểm soát được xảy ra trong chất xám vỏ não và làm gián đoạn tạm thời chức năng bình thường của não. Cơn động kinh thường gây thay đổi nhận thức... đọc thêm , rối loạn ám ảnh cưỡng chế Rối loạn ám ảnh nghi thức (OCD) Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) đặc trưng bởi những suy nghĩ, những thôi thúc hoặc những hình ảnh (ám ảnh) lặp đi lặp lại, dai dẳng, không mong muốn và xâm nhập và/hoặc bởi các hành vi lặp đi... đọc thêm , mê sảng Sảng Sảng là tình trạng rối loạn chú ý, nhận thức và ý thức diễn ra cấp tính, thoáng qua và thường hồi phục được. Nguyên nhân bao gồm nhiều loại bệnh lý và thuốc. Chẩn đoán dựa trên lâm sàng. Các... đọc thêm , rối loạn trong phổ phân liệt khác Các rối loạn tâm thần và phổ tâm thần phân liệt khác Một số giai đoạn đáng kể với các triệu chứng loạn thần không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của các chẩn đoán khác trong phổ phân liệt. Loạn thần đề cập đến các triệu chứng như hoang tưởng, ảo... đọc thêm ).
Đánh giá mức độ nguy hiểm, đặc biệt là mức độ mà bệnh nhân sẵn sàng hành động theo hoang tưởng của họ, là rất quan trọng.
Tiên lượng về rối loạn ảo tưởng
Rối loạn hoang tưởng thường không dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng hoặc thay đổi nhân cách, nhưng các mối quan tâm có tính hoang tưởng có thể tiến triển từ từ. Hầu hết bệnh nhân có thể vẫn làm việc miễn là công việc của họ không liên quan đến những điều hoang tưởng.
Điều trị rối loạn ảo tưởng
Thiết lập mối quan hệ bác sĩ và bệnh nhân một cách hiệu quả
Quản lý các biến chứng
Đôi khi là các thuốc chống loạn thần
Điều trị nhằm mục đích thiết lập mối quan hệ có hiệu quả giữa bác sĩ-bệnh nhân và để quản lý các biến chứng. Thiếu thấu cảm sâu sắc là một thách thức đối với việc điều trị.
Nếu bệnh nhân được đánh giá là nguy hiểm, việc nằm viện có thể phải tính đến.
Không có đủ dữ liệu để hỗ trợ việc sử dụng bất kỳ loại thuốc đặc biệt nào, mặc dù các thuốc chống loạn thần đôi khi làm giảm các triệu chứng.
Mục tiêu điều trị lâu dài là chuyển vùng quan tâm chính của bệnh nhân từ sự chỗ hoang tưởng tới một khu vực có tính xây dựng và tạo được sự hài lòng hơn tuy là khó khăn nhưng hợp lý.