Hội chứng đau xơ cơ

Bằng chứng hiện tại cho thấy bệnh đau cơ xơ có thể là bệnh lý nhạy cảm đau liên quan đến thần kinh trung ương. Nguyên nhân không rõ, nhưng sự gián đoạn của giai đoạn 4 của giấc ngủ cũng nhưng các căng thằng tinh thần có thể là yếu tố khởi phát bệnh. Bệnh đau xơ cơ có thể xuất hiện sau nhiễm virus hoặc một bệnh nhiễm khuẩn hệ thống (ví dụ, Bệnh Lyme) hoặc có thể là nhiễm COVID-19 [1] hoặc sau một sự kiện chấn thương nhưng liệu pháp kháng virus hoặc kháng sinh bổ sung hoặc kéo dài không được chỉ định vì không hiệu quả.

Co cứng và đau thường khởi phát từ từ và lan tỏa, đau biểu hiện rõ rệt. Đau đang lan rộng và có thể nặng hơn khi có các dấu hiệu khác kèm theo như sự mệt mỏi, căng cơ hoặc quá tải vận động.

Bệnh nhân thường có nhiều triệu chứng thực thể khác nhau. Mệt mỏi hay gặp cũng như là các rồi loạn nhận thức như khó tập trung và có tâm trạng u ám. Nhiều bệnh nhân cũng có triệu chứng hội chứng ruột kích thích, viêm bàng quang kẽ, đau nửa đầu hoặc đau đầu. Có thể có hiện tượng di cảm, đặc biệt biểu hiện đối xứng và thường di chuyển.

Triệu chứng có thể trầm trọng hơn do căng thẳng về môi trường hoặc cảm xúc, ngủ kém, chấn thương, tiếp xúc với ẩm ướt hoặc lạnh, hoặc do bác sĩ, thành viên trong gia đình và bạn bè khi nói với bệnh nhân rằng các rối loạn của họ đều do họ tưởng tượng ra.

Bệnh nhân có thể bị căng thẳng, lo lắng, mệt mỏi, tham vọng, và đôi khi trầm cảm. Bệnh nhân có xu hướng trở thành những người cầu toàn.

Khám thực thể thường không thấy gì bất thường ngoại trừ những vị trí đặc hiệu, tách biệt của cơ (điểm đau) thường có biểu hiện đau khi ấn. Vùng đau không có biểu hiện sưng, đỏ hoặc ấm; khi có các biểu hiện đó nên nghĩ tới một chẩn đoán khác.

• Tiêu chuẩn lâm sàng

• Thăm khám tỉ mỉ để loại trừ các bệnh lý khác.

Nghĩ đến đau xơ cơ ở các bệnh nhân sau:

• Đau toàn thân, đặc biệt khi không tương xứng với kết quả thăm khám lâm sàng.

• Kết quả xét nghiệm âm tính mặc dù các triệu chứng lan tỏa.

• Mệt mỏi là một triệu chứng nổi trội

Chẩn đoán đau cơ xơ nên được nghĩ tới ở những bệnh nhân có dấu hiệu đau lan tỏa kéo dài ít nhất 3 tháng, đặc biệt khi có nhiều triệu chứng thực thể kèm theo. Đau được xem là lan tỏa khi bệnh nhân biểu hiện đau cả 2 bên phải và trái, trên và dưới eo, và ở các khớp trục (cột sống cổ, trước ngực hoặc cột sống ngực hoặc thắt lưng).

Chẩn đoán dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng của Hội thấp khớp học Hoa Kỳ (1), bao gồm sự kết hợp của đau khớp và đau không phải do khớp (đôi khi bao gồm cả đau lan tỏa toàn thân) với biểu hiện các triệu chứng về nhận thức và thực thể khác nhau, như được liệt kê ở trên và được phân loại ở mức độ nặng. Tiêu chuẩn chẩn đoán trước dựa trên biểu hiện đau ở 18 vị trí đau đặc hiệu. Tiêu chí này hiện không được sử dụng vì đôi khi các bác sĩ không thuộc chuyên khoa gặp khó khăn khi đánh giá triệu chứng đau, điểm đau có thể dao động về cường độ,và vì việc áp dụng một tiêu chuẩn chẩn đoán dựa trên các triệu chứng toàn thể sẽ có nhiều thuận lợi hơn. Tuy nhiên, triệu chứng đau khá phổ biến, và một số bác sĩ chuyên khoa tiếp tục đánh giá nó một cách có hệ thống.

Các xét nghiệm để tìm các nguyên nhân khácbao gồm: tốc độ máu lắng hoặc CRP, CK và có thể làm các hormone về tuyến giáp để phát hiện suy giáp, viêm gan virus C (có thể gây mệt mỏi và đau cơ toàn thân). Đau cơ xơ hóa thường không gây ra bất thường trong các xét nghiệm này. Các xét nghiệm khác (ví dụ, xét nghiệm huyết thanh với các bệnh lý khớp) chỉ được thực hiện khi khai thác bệnh sử và/hoặc thăm khám lâm sàng phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Để tránh sai sót, bác sĩ lâm sàng nên cân nhắc những điều sau:

• Bệnh đau cơ xương thường bị bỏ qua ở nam giới, trẻ em và thanh thiếu niên.

• Hội chứng mệt mỏi mạn tính (bệnh không dung nạp gắng sức toàn thân) có thể gây ra đau cơ và mệt mỏi toàn thân, và kết quả xét nghiệm thường là bình thường.

• Đau đa cơ dạng thấp có thể gây đau cơ toàn thân, chủ yếu ở người cao tuổi; có thể phân biệt với đau xơ cơ vì triệu chứng bệnh gặp ở các cơ gốc chi, nặng hơn vào buổi sáng, xét nghiệm có máu lắng và CRP tăng cao.

• Ở những bệnh nhân có bệnh lý khớp hệ thống, chẩn đoán đau xơ cơ sẽ khó khăn hơn, nhưng khá phổ biến. Ví dụ, bệnh đau cơ xơ có thể được chẩn đoán nhầm với đợt cấp của viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ hệ thống.

Bệnh đau xơ cơ có xu hướng tiến triển thành bệnh mạn tính nhưng cũng có thể tự thuyên giảm nếu giảm căng thẳng. Nó cũng có thể tái phát trong khoảng thời gian nhất định. Tiên lượng chức năng thường tốt ở những bệnh nhân được điều trị bằng một chương trình toàn diện và tính hỗ trợ, tuy nhiên triệu chứng thường tồn tại dai dẳng ở một mức độ nào đó. Bệnh có thể nặng lên nếu bệnh nhân có nhiều rối loạn cảm xúc không được điều trị.

• Tập các bài tập kéo giãn và aerobic, nhiệt trị liệu tại chỗ và matxa

• Kiểm soát căng thẳng

• Thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc cyclobenzaprine để cải thiện giấc ngủ

• Thuốc giảm đau không opioid

Tập các bài tập kéo giãn, aeroic, thể dục căng thẳng, tập thể dục aerobic, ngủ ngon và đủ giấc, chườm nóng cục bộ, matxa nhẹ nhàng có thể có hiệu quả cải thiện bệnh. Kiểm soát căng thẳng (ví dụ, tập thở sâu, Quản lý căng thẳng nói chung (ví dụ như tập thở sâu, thiền định, hỗ trợ tâm lý, tư vấn nếu cần thiết) là rất quan trọng.

Nên thực hiện hàng ngày các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng các cơ bị đau; mỗi khi tập nên giữ tư thế kéo giãn trong vòng 30 giây và lặm lại khoảng 5 lần. Tập aerobic (ví dụ như đi bộ nhanh, bơi lội, đi xe đạp tập thể dục) có thể làm giảm triệu chứng.

Cải thiện giấc ngủ là rất quan trọng. Có thể dùng thuốc an thần nhưng chỉ vào buổi tối và chỉ để cải thiện giấc ngủ. Uống thuốc chống trầm cảm đường uống liều thấp khi đi ngủ (ví dụ, amitriptyline 10 đến 50 mg, trazodone 50 đến 150 mg, doxepin 10-25 mg) hoặc các dược phẩm giống cyclobenzaprine từ 10 đến 30 mg có thể giúp ngủ sâu hơn và giảm đau cơ. Cần sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả. Buồn ngủ, khô miệng, và các phản ứng phụ khác có thể làm cho một số hoặc tất cả các loại thuốc này không dung nạp được, đặc biệt đối với người cao tuổi.

Thuốc giảm đau không opiod (như acetaminophen, NSAID) có thể có hiệu quả điều trị bệnh. Nên tránh opioid. Pregabalin, duloxetine, và milnacipran là các thuốc có sẵn để điều trị đau cơ xơ, nhưng nên được sử dụng với vai trò là các thuốc phụ trợ cho các biến pháp tập thể dục, cải thiện giấc ngủ, và kiểm soát lo âu; các thuốc này có thể có hiệu quả giảm đau nhẹ.

Đôi khi, tiêm 0,5% bupivacaine hoặc 1% lidocaine liều từ 1 đến 5 mL để điều trị những vùng đau khu trú, nhưng không nên coi đây là thuốc điều trị đầu tiên vì đã có nhiều bằng chứng không ủng hộ việc điều trị thường xuyên các thuốc này.

Cần phải xem xét các loại thuốc bệnh nhân đang dùng để xác định liệu chúng có phải là nguyên nhân làm nặng thêm rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân. Những loại thuốc này nên tránh. Lo lắng, trầm cảm, và đặc biệt là rối loạn lưỡng cực, nếu có, nên được điều trị.

Bằng chứng cũng ủng hộ việc sử dụng capsaicin, phản hồi sinh học, xoa bóp, liệu pháp thôi miên, can thiệp trị liệu thần kinh cột sống, và các liệu pháp bổ sung cũng như thay thế khác nằm trong các khuyến nghị của Liên minh các Hiệp hội Thấp khớp học Châu Âu (EULAR) để kiểm soát chứng bệnh đau xơ cơ (1). Mặc dù các thử nghiệm ngẫu nhiên và tổng quan hệ thống đã đánh giá một số liệu pháp này so với các đối chứng, nhưng bằng chứng hiệu quả không phải là chắc chắn.