Mảng mô chết đóng vảy là mô da chết và cứng lại do bỏng sâu một phần bề dầy da và bỏng sâu toàn bộ bề dầy da (trước đây là bỏng độ 2 và độ 3). Mảng mô chết đóng vảy theo chu vi trên một chi gây thắt nghẹt tuần hoàn đầu xa và mảng mô chết đóng vảy ở lồng ngực làm thắt nghẹt hô hấp. Cắt mảng mô chết đóng vảy là rạch một đường qua mảng mô chết đóng vảy để giải phóng chỗ thắt nghẹt, do đó khôi phục lưu thông đầu xa và cho phép thông khí đầy đủ.
Cắt mảng mô chết đóng vảy thường được thực hiện trong vòng 2 đến 6 giờ đầu tiên sau khi bị bỏng. Không giống như cắt cân, nơi các vết rạch được thực hiện đặc biệt để giải áp các khoang mô, các vết rạch cắt mảng mô chết đóng vảy không chọc thủng lớp cân sâu.
(Xem thêm Bỏng.)
Chỉ định cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Ép mảng mô chết đóng vảy hoặc có khả năng ép mô trong hoặc xung quanh vùng bỏng
Mô bị ép được xác định bởi bất kỳ tình trạng nào sau đây:
Không có lưu lượng máu ở động mạch đầu xa được xác định bằng máy đo lưu lượng siêu âm Doppler trong trường hợp không có hạ huyết áp toàn thân
Độ bão hòa oxy dưới 95% ở đầu xa của chi thể hiện bằng đo độ bão hòa oxy trong máu trong trường hợp giảm oxy máu toàn thân
Đo áp lực khoang > 30 mm Hg
Tổn thương đường hô hấp sắp xảy ra hoặc đã hình thành do bỏng vòng quanh thân mình hoặc vòng quanh cổ
Các bác sĩ nên có chỉ số nghi ngờ cao và ngưỡng quyết đinh thấp trong việc cắt mảng mô chết đóng vảy.
Chống chỉ định cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
không
Các biến chứng của cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Các biến chứng do thủ thuật bao gồm
Chảy máu
Nhiễm trùng
Tổn thương các cấu trúc mạch thần kinh cơ bản
Cắt bỏ cân do sơ ý
Thiết bị dùng trong cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Màn vô trùng
Dung dịch tẩy rửa, chẳng hạn như povidone-iodine hoặc chlorhexidine
Kim 25 gauge và kim 21 gauge
Ống tiêm 10 mL
Thuốc gây tê tại chỗ như lidocaine 1%
Dao mổ số 11 và/hoặc dao mổ điện đốt điện
Gạc vô trùng
Kháng khuẩn tại chỗ như bacitracin hoặc mupirocin
Găng tay sạch
Giải phẫu liên quan trong cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Mảng mô chết đóng vảy xảy ra ở vết bỏng toàn độ dày của da hoặc ít phổ biến hơn là các vết bỏng sâu một phần độ dầy của da qua ít nhất là lớp hạ bì.
Phẫu thuật cắt mảng mô chết đóng vảy được thực hiện đúng cách sẽ chỉ giải phóng mảng mô chết đóng vảy này đến độ sâu của lớp mỡ dưới da. Việc giải phóng này gây chảy máu không đáng kể, có thể được kiểm soát bằng cách ép tại chỗ hoặc đốt điện.
Các cấu trúc mạch thần kinh chính cần tránh khi rạch ở các vị trí sau bao gồm
Khớp khuỷu: Dây thần kinh trụ
Cổ tay: Dây thần kinh quay
Chỏm xương mác: Dây thần kinh mác nông
Cổ chân: Động mạch chày sau
Cổ: Tĩnh mạch cảnh
Dương vật: Tĩnh mạch lưng
Tạo tư thế trong cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Bệnh nhân thoải mái, bộc lộ rõ các khu vực bị bỏng
Mô tả từng bước cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy của vết bỏng
Làm sạch vị trí đó bằng dung dịch povidone-iodine hoặc dung dịch chlorhexidine.
Phủ bằng các săng mổ vô trùng.
Nếu vết bỏng đặc biệt đau, hãy dùng thuốc giảm đau opioid đường toàn thân, chẳng hạn như fentanyl 1 đến 2mcg/kg đường tĩnh mạch hoặc morphine 0,1 đến 0,2 mg/kg đường tĩnh mạch, sau đó chuẩn độ liều nếu cần.
Những bệnh nhân chưa dùng an thần được hưởng lợi từ việc gây tê cục bộ mô sống ở các mép đầu gần và đầu xa không bị bỏng.
Tứ chi
Sử dụng kỹ thuật vô trùng, rạch các mặt bên và mặt giữa của chi liên quan bằng dao mổ hoặc dao mổ đốt điện từ chỗ cách đầu gần của vùng bị bỏng 1 cm đến chỗ cách đầu xa của vùng liên quan bị bỏng co thắt 1 cm.
Tránh các cấu trúc quan trọng như các động mạch và dây thần kinh chính (ví dụ, dây thần kinh trụ ở khuỷu tay, dây thần kinh quay ở cổ tay, dây thần kinh mác nông gần chỏm xương mác, động mạch chày sau ở cổ chân).
Tiến hành rạch chỉ qua toàn bộ độ dày của da. Các vết mổ phải qua các khớp. Vết rạch này sẽ dẫn đến việc tách mảng mô chết đóng vảy đang thắt nghẹt để làm lộ lớp mỡ dưới da.
Ở các vết bỏng theo chu vi của bàn tay, hãy kéo dài các vết rạch đến các mặt ô mô cái và mô út của bàn tay.
Đối với bỏng theo chu vi của bàn chân, kéo dài vết rạch đến ngón chân cái về phía giữa và ngón chân út về bên.
Đánh giá lại tưới máu: Phẫu thuật cắt mảng mô chết đóng vảy được thực hiện đúng cách sẽ giúp mô mềm gần như ngay lập tức, cải thiện tưới máu ở mô đầu xa, cảm giác, cường độ tín hiệu dòng Doppler và các giá trị đo bão hòa oxy. Nếu quá trình tưới máu không cải thiện sau thủ thuật, hãy đánh giá lại độ sâu và vị trí của chỗ cắt mảng mô chết đóng vảy và rạch lại bất kỳ vết rạch nào không đủ sâu.
Chest
Sử dụng kỹ thuật vô trùng, rạch thành ngực từ xương đòn đến bờ sườn ở đường nách trước hai bên; tránh mô vú ở phụ nữ (xem hình Các vị trí của đường rạch cắt mảng mô chết đóng vảy). Cân nhắc nối đường này bằng các đường rạch ngang để tạo ra một đường rạch dưới sườn hình chữ V.
Đánh giá đáp ứng: Tăng áp lực đường thở hoặc không có khả năng thông khí là bằng chứng cho thấy cần phải rạch lại mảng mô chết đóng vảy.
Các vị trí của đường rạch cắt mảng mô chết đóng vảy
Các đường đứt nét là vị trí đường rạch cắt mảng mô chết đóng vảy được ưu tiên. Các đường in đậm là các khu vực mà cấu trúc mạch máu và dây thần kinh có thể bị tổn thương do các đường rạch cắt mảng mô chết đóng vảy. |
Cổ
Cắt mảng mô chết đóng vảy ở cổ nên được thực hiện ở bên và ở sau để tránh các mạch cảnh và mạch cổ.
Dương vật
Cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy ở dương vật được thực hiện giữa về phía bên để tránh tĩnh mạch lưng dương vật.
Chăm sóc sau cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy
Băng lỏng các vết mổ bằng gạc vô trùng có tẩm chất kháng khuẩn tại chỗ thích hợp như bacitracin hoặc mupirocin.
Chuyển đến trung tâm bỏng địa phương hoặc khu vực để được chăm sóc phối hợp và dứt điểm, bao gồm kiểm soát cơn đau và theo dõi tưới máu mô.
Nếu không có trung tâm chữa bỏng, hãy đến bệnh viện địa phương.
Cảnh báo và các lỗi thường gặp khi cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy
Do phù và sốc, nhiệt độ da là một chỉ số tiên lượng kém của chứng thiếu máu cục bộ ở chi. Sử dụng các biện pháp khách quan bất cứ khi nào có thể.
Các đường rạch cắt mảng mô chết đóng vảy có nguy cơ bị nhiễm trùng. Xử lý vết mổ như một phần của vết thương bỏng.
Đừng nhầm lẫn giữa cắt mảng mô chết đóng vảy với phẫu thuật cắt cân; Các vết rạch cắt mảng mô chết đóng vảy vẫn ở trên cân.
Mẹo và thủ thuật trong cắt bỏ mảng mô chết đóng vảy
Bỏng toàn độ dày của da không nhạy cảm với đau và liên quan đến đông máu của các mạch nông, vì vậy không cần gây tê. Tuy nhiên, những bệnh nhân bị bỏng một phần độ dầy của da vẫn có thể có cảm giác đau và cần được giảm đau triệt để bằng opioid đường tĩnh mạch.
Khi cắt mảng mô chết đóng vảy thích hợp, vết mổ ngay lập tức sẽ mở rộng ra do áp lực được giảm bớt; không chứng minh được việc điều này cho thấy vết rạch quá nông (hoặc mảng mô chết đóng vảy không làm thắt lại).